Menu text, no JavaScript Log in  Deze pagina in het NederlandsDiese Seite auf DeutschThis page in English - ssssCette page en Français  naar boventerug

 

‘Bombardement op Nijmegen, 1944’

Op 22 februari 1944 werd de binnenstad van Nijmegen door de Amerikanen gebombardeerd. Foutje? Opzet? Het laatste woord over deze kwestie is zeker nog niet gesproken, maar dat laten we aan anderen over. Zie
http://nl.wikipedia.org/wiki/Bombardement_op_Nijmegen
Wij hebben het er op deze site vooral over hoe gewone mensen door de geschiedenis worden geraakt.

Jetty Cremers (data) bevond zich toen in Nijmegen vanwege haar studie en schreef een dag later deze brief, om haar familie gerust te stellen, maar ook om de dingen die ze had meegemaakt, kwijt te kunnen. De brandende huizen, de doden en gewonden, maar ook de plunderingen. Hoewel ze er ziek van werd, is ze in het ziekenhuis gaan helpen. De tekst is niet overal leesbaar, vandaar dat hier en daar vraagtekens [?] staan. Maar van de inhoud gaat daardoor niets verloren.


De complete handgeschreven tekst: BombardementNijmegen.pdf
De getypte tekst vind je hieronder

Begin van de pagina

p.1
Beste allemaal,

Vlug even schrijven om jullie gerust te stellen, want jullie zullen wel al van het verschrikkelijke bombardement in Nijmegen gehoord hebben, en meteen zal jullie wel de schrik om het hart geslagen zijn, omdat twee van je kinderen hier waren. Maar Jopie en familie en ook Carla en ik zijn er weer eens heelhuids uitgekomen nadat we de dood vlak in het gezicht gezien hebben en ons ten zeerste bedreigd voelden. De hele morgen was luchtalarm geweest. Toen we ’s middags aan tafel zaten kwam er een hele bende vliegtuigen. Wij zijn nog naar buiten gaan kijken. Maar we wisten niet, wat ons boven het hoofd hing. We dachten, dat het een afstraffing was voor de overkant, niet dat ze onschuldigen zouden doden.
Vlak daarna werd „veilig“ gegeven en Carla en ik maakten, dat we naar huis kwamen. C. moest eventjes naar Jurgens. Ik was nog geen 5 min. binnen toen weer sirene gegeven werd en meteen de bommen vielen. Ik wist niet waar ik blijven moest van de schrik, het was een harde slag. Maar na een paar seconden hoorde je niets meer en dus had ik niet gedacht dat het zó erg zou zijn, en zo veel vernield zou zijn. Wel moest het dichtbij zijn en verwonderde ik me dat er bij ons geen ruiten gesprongen waren. Toen ik het raam uitkeek stegen er grote zwarte rookkolommen omhoog achter de huizen aan de overkant. Toen besefte ik, dat ik ternauwernood aan de dood ontsnapt was of liever dat het evengoed op de Van Slichtenhorststraat had kunnen vallen, maar ik zat in de grootste angst voor Carla, die de stad door was. Maar na een kwartiertje was Carla er weer. Toen de bom viel had zij juist voor het huis van Jurgens gestaan.

p.2
Zij zag grote stof en brandwolken en maakte dat ze daar naar binnen kwam. Ze gaf haar boodschap af en daar ze haar niet vroegen om te schuilen maakte ze dat ze weer thuis kwam. Onderweg hoorde ze al geruchten wat getroffen zou zijn. Toen heb ik haar meteen meegetroond, de stad in. Wat erg gevaarlijk is geweest als ik er goed over nadenk. Toen we op het Keizer-Karelplein kwamen, zagen we grote rook en [?]wolken aan de kant van het station en de Molenstraat. We zijn eerst naar de Molenstraat ge[?]wezen[?], de agent die er stond om de mensen terug te houden hebben we om de tuin geleid door een heel smal steegje (Vlaamsegas?) in te slaan, waardoor we midden op de Molenweg (=straat) uitkwamen. De kerk stond in brand, is helemaal uitgebrand. Alleen de torens staan nog. Een koorjongetje van 7 jaar heeft het Allerheiligste eruit gehaald. Ook het [?]Maria[?]beeldje is gered. Verder als de kerk, in de Broerstraat, Burchtstraat, Bloemerstraat, Stikke Hezelstraat is alles uitgebrand.
Nu, ’s anderendaags ’s middags, zijn ze nog aan het [?]na[?]blussen. Maar echt in de brand hebben we ons niet gewaagd. Rook en stof hielden je wel tegen. Opeens werd er geschreeuwd, dat de torens van de kerk zouden vallen en als hazen maakten we dat we daar uit de buurt kwamen. Maar nu staan ze nog. We hadden de mensen zo graag geholpen. Iedereen was zijn huis aan het leeghalen om nog te redden wat kon. We boden verschillende keren aan om te sjouwen, maar ze vertrouwden ons als vreemden niet. Wat wel te begrijpen is als je hoort wat er gestolen is. Ze hebben al mensen opgepakt, die ze doodgeschoten hebben. De kas aan het station was leeggehaald. En in de binnenstad met al die winkels lag ook alles voor het grijpen. Zelfs de lijken werden geplunderd. Als je ook zag, wat er op straat lag: rollen stof, matrassen, inmaak(glazen). Dit in de wijken,


p.3
waar alleen de ruiten gesprongen waren, en die ze aan het ruimen waren. En dat was toen wel nodig, die ontzaglijke branden werden niet geblust, en de wind wierp de vlammen van het ene huis op het andere.
We zijn ook aan het station geweest, waar niemand doorkwam, waar het ook verschrikkelijk was. Een voltreffer is op een volle trein geslagen. Treinen stonden klaar om te vertrekken. Alleen het middenstuk van het station staat er nog. Oranjehotel, Victoriahotel, hotel Bellevue, totaal afgebrand. Die zaten vol moffen. Je begrijpt wel, dat de lijken en gewonden, die overal lagen, niet te tellen waren. Ik kan ook niet schrijven, wat ik gezien heb. Een lijk brandde nog. Zo maar armen en benen. De gewonden waren al weggehaald, zo goed als allemaal. Hoeveel zijn nog bediend geworden. De uitdrukking in de gezichten van die mensen was verschrikkelijk. Ogen en mond open. Sommigen hadden het hoofd helemaal doorgespleten of af. Carla werd er zo akelig van dat ze me mee naar huis heeft ge[?]. We zijn toen meteen naar het ziekenhuis gegaan, waar het een warboel was van belang. Niets als auto’s en karren met gewonden. We hebben toen vlug een witte schort aangetrokken en zijn gaan helpen met brancards slepen. Alle gangen stonden vol brancards, sommigen lagen zomaar op de grond. Een verschrikkelijk gezicht, grote wonden en zwart verbrand. Ik heb ook een tijd bij de eerste hulp bij ongelukken geholpen, maar ik heb er niet veel verstand van en kon dus niet veel doen. Gaf H2O2, jodium, verband en zo aan en die geholpen waren bracht ik naar de afdelingen, waar ze ondergebracht werden, trouwens de verpleegsters konden ook niet meer doen.

p.4
Donderdagmiddag
Toen ik dat zag Later ben ik nog op de operatiekamer gaan helpen. De operatiekamer is anders verboden terrein voor een leek, nog niet iedere verpleegster mag daar komen. Ik heb daar niets anders gedaan dan de mensen vast gehouden als ze onder de narcose waren. Maar gezien heb ik alles. Ik ben er gisteren de hele dag misselijk en vannacht echt ziek van geweest. Sommigen werden zo maar geopereerd zonder narcose. Dat gillen was verschrikkelijk. Ik weet niet, hoeveel armen en benen er geamputeerd zijn die allemaal in de hoek lagen. Pas om elf uur ben ik naar huis gegaan. Carla was al om half acht vertrokken. Zij had geholpen bij de röntgenologie. Ik was zo moe toen dat ik zonder nare gedachten direct in slaap ben gevallen, maar vannacht ging het niet zo gemakkelijk. Ik ben nooit bang geweest voor luchtalarm. Pas nu ik het heb meegemaakt. Vandaag is al weer twee keer alarm geweest. Er schijnen weer bommen gevallen te zijn, maar verder uit de buurt. Gisteren was er geen water te krijgen, vandaag weer wel. Gas is er nog altijd niet.
Men schat om en bij de 1000 doden. Wat heb ik een angst gehad om Jopie en kindertjes. Ik dacht, dat die met die trein ’s middags zouden vertrekken. Ik heb me toen naar het station gedrongen om te informeren, maar die trein was al weg. Trouwens ’s middags kwam ik Ludo [?] tegen, die me zei dat Jopie nog veilig en wel thuis zat. Enschede en Venlo zouden ook gebombardeerd zijn, nog ernstiger dan hier. In Arnhem zijn ook 16 doden.
Vanmorgen kreeg ik jouw brief, Moeke. Er zat helemaal geen geld in, wat je schreef. Van wie weet jij dat over Paul[?] Fijn dat Dora jullie komt helpen. Heeft Gerda nu 3 meisjes? Ik kom zo vlug mogelijk naar huis.
Je kunt je wel nergens veilig voelen op het ogenblik, maar dan ben ik tenminste bij jullie. Ik denk de derde Maart. Eén dag moet ik nog in Roermond blijven.

Heel veel liefs van
Jetty


Film bij het RIOD: deoorlog.nps.nl/page/dossiers/781413/Gebombardeerde+frontstad+Nijmegen?afl=6


Het centrum van Nijmegen na zowel Duitse als geallieerde bombardementen

foto: 1944