De Limburgse gesneuvelden

Hendrik van der Ploeg (Herman)

Foto: familiearchief

Hendrik van der Ploeg verliet het ouderlijk huis op 14-jarige leeftijd (zijn ouders waren alcoholisten) en woonde in België waar hij kapper werd. Hij was ook lid van de SDAP - Sociaal Democratische Arbeiderspartij. Hij was toen sterk beïnvloed door Troelstra. [6]
Hij was namens de partij op bezoek in Amsterdam waar hij Sarah (Lientje) Piller ontmoette (waarschijnlijk 1918-1920) Zij werkte bij de telefoonmaatschappij. Ze trouwden en Herman (zo werd hij genoemd) en Lientje verhuisden naar Heerlen in Limburg waar hij een kapperszaak opende en een nieuwe afdeling van de partij begon. [1]
Na zijn kapperszaak begon hij een kledingzaak tegenover het station in Heerlen onder de naam Magazijn Utrecht, die als enige in de stad kleding op afbetaling aanbood. Voor arbeidersfamilies een uitkomst. Daar woonde hij ook met zijn gezin. [1]
Vanaf 1927 was hij gemeenteraadslid voor de SDAP (Sociaal-Democratische Arbeiderspartij). Na de oorlog zou deze naam veranderd worden in PvdA, Partij van de Arbeid, omdat die vooroorlogse naam teveel leek op NSDAP, de naam van de Hitlerpartij.
In 1929 richtte hij de SDVP (Sociaal-Democratische Volkspartij] op.
Van der Ploeg vond dat de weinig democratische wijze van kandidaatstelling binnen de SDAP de arbeiders monddood maakte. In 1931 ging de partij met het oog op de verkiezingen voor de Provinciale Staten samen met enige andere linkse groepjes onder de naam Vereenigde Onafhankelijke Democraten. [2]
Zo was hij 1927-1931 lid van de gemeenteraad in Heerlen, achtereenvolgens voor de SDAP en SDVP. Lijsttrekker SDVP bij de Tweede Kamer verkiezingen in 1929. Lijsttrekker Vereenigde Onafhankelijke Democraten verkiezingen Provinciale Staten Limburg 1931. [3]

Zijn vrouw was een joodse, wat uiteraard zijn verdere leven sterk zou beïnvloeden. Al voor de oorlog smokkelde hij joodse gezinnen over de grens vanuit Duitsland, totdat hij opviel. [1]
Tijdens de oorlog werkte hij, net als sommige andere sociaal-democraten, in los verband samen met andere jodenhelpers rond pater Beatus van Beckhoven, evenals hij een netwerker van het verzet.
Hij wist voor veel mensen een onderduikadres of een nieuwe identiteit te regelen. Een voormalige employee, die met een Duitse was getrouwd, kreeg een baan als receptionist bij de SiPo in Maastricht en gaf door, wanneer er gevaar dreigde. Vrouw en kinderen konden het huis verlaten, tot de kust veilig was. Zij konden zo tijdens de bezetting gewoon thuis blijven wonen. [1]
Cammaert schrijft over hem onder andere: begon kort na de Duitse inval bijeenkomsten te beleggen in zijn woning. Daaruit ontstonden weldra kleine verzetskernen. Op 13 juni 1942 werd hij als gijzelaar opgepakt en overgebracht naar Haaren. Toen hij vier maanden later vrijkwam, zette hij niettegenstaande een in gevangenschap opgelopen longziekte zijn verzetswerk voort. Zijn woning werd het verspreidingscentrum van het Parool [4] in de regio. Regelmatig vonden er bijeenkomsten plaats van L.O.-ers, K.P.-ers en O.D.-ers. Pater Beatus sloeg allerlei goederen op in de woning, bestemd voor de joden in het kamp Westerbork. Op 16 april 1944 overleed de Heerlense S.D.A.P.-er aan de longziekte. [5]

Is Van der Ploeg nu een oorlogsslachtoffer of niet? Op de dag van zijn gijzeling was het volgende gebeurd, toen hij en andere gijzelaars naar Haaren werden vervoerd: Een oudere man had het koud, omdat de vrachtwagen maar gedeeltelijk overdekt was en Herman gaf hem zijn jas. Hij werd vanwege zijn ziekte voor "lagerunfähig" verklaard en naar huis gestuurd. Zijn uiteindelijke doodsoorzaak was longkanker, MEDE veroorzaakt door sigaren. [1]
Hoe dan ook, wij mogen deze dappere strijder tegen iedere vorm van onrecht niet vergeten.

Voetnoten

1. Kogel/Piller Site, genealogie Hendrikus van der Ploeg
2. Univeriteit Groningen: Research DNPP Politieke partijen Sociaal-Democratische Volkspartij (SDVP)
3. huygens instituut, Repertorium kleine politieke partijen 1918-1967 H. van der Ploeg
4. Het Parool tijdens de tweede wereldoorlog
5. Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Doctorale scriptie 1994, Groningen
   6. De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers p.668
6. Wikipedia
   1. Pieter Jelles Troelstra • Nederlands • Deutsch • English
   2. Sociaal-Democratische Arbeiderspartij • Nederlands • English • Français