De Limburgse gesneuvelden

Yvonne Tonka
(Yvonne Anna Augustine)

Op geneanet.org staat over haar huwelijk: Getrouwd op 30 augustus 1932 Eisden (P-B), met Raymond Louis Pierre DEBATTY 1910-1938. [1]
Op openarchieven.nl staat daarover: Bruidegom: Raijmond Louis Pierre Debatty, geboren in Ougré (België), 22 jaar oud. Bruid: Jvonne (!) Anna Augustine Tonka, geboren in Luik (België), 21 jaar oud, coiffeuse [2]

Zij was dus al vroeg weduwe en had tijdens de oorlog een kapsalon in Luik.
Haar vader was in Eijsden klarinettist van het harmonieorkest Sainte Cécile. [3]

Arthur Renkin was een Belgische militaire kapelmeester uit Luik, die na zijn ontslag uit krijgsgevangenschap weer dirigent van de harmonie Sainte Cécile in Eijsden werd en gevluchte Franse krijgsgevangenen ging helpen naar huis te komen.
Hij had in België een lijn gecreëerd om ze over de Belgisch-Franse grens te brengen.
In België moest Arthur Renkin nog opvang organiseren voor de vluchtelingen die via Eijsden over de grens kwamen.
Op 10 augustus 1940 lijfde hij daarvoor Yvonne Debatty-Tonka in, een jonge weduwe die een kapsalon had in de Rue des Champs 100 in Luik. Hoewel haar moedertaal Frans was, sprak en schreef ze vlot Nederlands. Dat maakte haar tot een perfecte contactpersoon tussen de Nederlanders van Eijsden en de Belgen van de groep van Renkin. De vluchtelingen zouden bij haar kunnen overnachten; zij zou hen kunnen begroeten in hun moedertaal en daarna verder leiden. Daarnaast bezorgde ze aan Arthur Renkin zowel inlichtingen uit Nederland als uit België. [3]
Volgens cometeline.org/ heeft ze voor Renkin van Luc/Marc, sector VN/H maar 5 of 6 vluchtelingen verder geholpen. [4]
Maar op tracelimburg.nl/ lezen we iets heel anders:
De kapsalon Yvonne is één van de belangrijkste tussen-adressen van Luc-Marc. Yvonne Debatty zelf is in Eysden geboren, ze gaat regelmatig de grens over om spionagemateriaal te halen. Daarnaast herbergt ze vele tientallen vluchtelingen, soms voor één nacht, soms dagen lang. [5]
Dat Yvonne in Eijden geboren zou zijn, klopt niet met de archieven, zie boven. Maar ze is er getrouwd en heeft er blijkbaar ook gewoond.

Door twee Nederlandse agenten van de Marine-Abwehr uit Groningen wordt de groep geïnfiltreerd. Door Renkin en Erkens worden ze ten volle worden vertrouwd. Door Yvonne niet. Zij vraagt zich bijvoorbeeld af, hoezo een van de twee altijd benzine voor zijn motorfiets heeft. Men neemt haar verdenking niet serieus. Midden oktober volgen tientallen arrestaties door de SiPo Maastricht.
MEVR. YVONNE DEBATTY-TONKA: Eerst zes weken in Luik, toen vijf dagen in Maastricht en toen een tijd lang in Haaren. Van Haaren ben ik naar Scheveningen gegaan en toen van Scheveningen naar Utrecht en daar ben ik voorgekomen en ter dood veroordeeld. Vandaar ben ik naar Duitsland gegaan, naar Lübeck, Kottbus, Ravensbrück en Mauthausen.
Yvonne Debatty kan het gelukkig navertellen. Dat kunnen de anderen niet. Alleen Arthur Renkin, de kapelmeester en hoofd van Luc-Marc uit Luik, heeft zich aan arrestatie kunnen onttrekken. [5]
Lees meer daarover: het Hannibalspiel

Foto: [3]

Voetnoten

1. geneanet.org Yvonne Anna Augustine TONKA
2. openarchieven.nl Huwelijk op 30 augustus 1932 te Eijsden
3. Paul de Jongh
   • Grenzeloos verzet Over spionerende monniken, ontsnappingslijnen en het Hannibalspiel, 1940-1943
   • Résistance sans frontières À propos de moines espions, de lignes d’évasions et du Hannibalspiel, 1940-1943
4. cometeline.org ABC helpers
5. www.tracelimburg.nl/sites/default/files/maaslandse-monografieen/MM 10 def.pdf