1940-1945. Het verzet in Nederlands Limburg

Elst

https://www.openstreetmap.org/relation/334192#map=11/51.9237/5.8403

Door zijn ligging tussen de grotere steden Arnhem en Nijmegen had de agrarische streek Over-Betuwe een belangrijke functie voor de opvang van vele onderduikers. Datzelfde geldt voor het hele district Maas en Waal, dat was opgericht door Kees van Sambeek, alsmaar groeide en ook de Over-Betuwe en delen van de Achterhoek omvatte.
Centraal bij de opvang van de onderduikers in Elst stond een groep ambtenaren, die voor de L.O. werkten.
Op 26 juli 1943 werd bij Arnhem de rechtenstudent Geert Hoes aangehouden

met in zijn bezit stam- en bonkaarten voor onderduikers en bovendien een stempel uit het gemeentehuis van Elst, waar hij werkte. Een Arnhemse rechercheur, Van Wier, probeerde de zaak te verdoezelen, wetend dat Hoes bij verzetswerk betrokken was. De Rijksrecherche in Den Haag schakelde echter de Sicherheitsdienst en -polizei (SD/SiPo) in Arnhem in. De voormalige chef veldwachter in Heerde, de NSB-er en onderluitenant Buijink, verrichtte het onderzoek en liet ambtenaren van het distributiekantoor, van de politie en van het gemeentehuis in Elst oppakken. In het geheel werden 15 ambtenaren uit Elst in het Arnhemse Huis van Bewaring vastgezet en op 27 januari 1944 naar Kamp Vught overgebracht. Na Dolle Dinsdag [1] ontruimden de Duitsers Kamp Vught. De Elster groep werd met vele anderen op transport gesteld naar KZ Sachsenhausen bij Oranienburg. Daar aangekomen na drie dagen treintransport werden ze gedwongen acht kilometer te lopen naar het Heinkellager in Germendorf, van waaruit de Elster groep getransporteerd werd naar het Arbeitslager Rathenow om dwangarbeid te verrichten in de Arado Flugzeugwerke. [2] Begin oktober 1944 moesten zij terug naar Sachsenhausen en werden vervolgens overgebracht naar KZ Neuengamme bij Hamburg om o.a. antitankgrachten te graven bij Aurich in Ost-Friesland. [5] In erbarmelijke omstandigheden kwamen velen er bij de bouw van deze nutteloze Friesenwall om het leven. De overlevenden keerden op 22 december 1944 terug in Neuengamme. Slechts zeven Elstenaren keerden na de bevrijding levend terug. [3]

In september 1944 stuiten de geallieerden tijdens hun opmars naar Arnhem bij Elst op zware Duitse tegenstand. Het gebied tussen de rivieren is moeilijk toegankelijk voor tanks. Al die dijken, slootjes en boomgaarden staan een snelle opmars in de weg. Zowel de Duitsers als de Britten zien in het bezit van het dorp Elst de sleutel tot succes. Een dagenlange, hevige strijd is dan ook het gevolg. [4]

1. Wikipedia NL: Dolle Dinsdag
2. Wikipedia DE: KZ-Außenlager Rathenow
   Wikipedia NL: Arado Flugzeugwerke GmbH
3. oorlogsdodennijmegen.nl: Geert Hoes
4. https://www.spannendegeschiedenis.nl/locatie/elst-de-sleutel-tot-succes/
5. Het concentratiekamp Engerhafe werd opgericht voor de bouw van de Friesenwall en gevuld met gevangenen vanuit het kamp Neuengamme.
   wikipedia NL – wikipedia DE (uitvoeriger)

Bevrijd: 1944-09-26

De Limburgse gesneuvelden Elst – 7 pers.
Erdkamp, Gerhardus Antonius Gerrit	∗ 1915-12-29 Elst † 1945-04-01 Neuengamme, Kdo Beendorf	- Onderduikershulp L.O. - Pilotenhelpers - Dwangarbeid - Limburg + - Elst - De landbouwer Gerrit Erdkamp is gearresteerd op 22 oktober 1943, verdacht van pilotenhulp. [1] Voor het gemak werden alle leden van neergestorte vliegtuigbemanningen piloten genoemd. Hij was … u-01-02
Geerlings, Hermanus Bernardus Arnoldus Herman	∗ 1917-03-28 Elst † 1945-02-18 Hamburg-Neuengamme	- Onderduikershulp L.O. - Ambtenaren - Limburg + - Elst - Hij was een van de pioniers van de LO-Elst en behoorde tot een groep die voornamelijk bestond uit gemeente-ambtenaren [1]. Meer over het einde van deze groep leest u bij u-01-02
Hal, van Petrus Paulus Piet	∗ 1918-05-07 Bunde † 1945-03-14 Buchenwald	- Onderduikershulp L.O. - Ambtenaren - Limburg + - Elst - Waar werd Piet van Hal geboren? In zijn dossier bij de Oorlogsgravenstichting staat als geboorteplaats Bunde aangegeven. Dus heeft de OGS in die Limburgse gemeente navraag gedaan. [1] … u-01-02
Hoes, Gerardus Adrianus Geert	∗ 1919-02-10 Tilburg † 1945-02-09 Neuengamme	- Onderduikershulp L.O. - Ambtenaren - Studenten - Limburg + - Nijmegen - Elst - Geert Hoes was een van de pioniers van de LO-Elst en behoorde tot een groep die vooral bestond uit gemeente-ambtenaren, onder wie Hendrik Kammeraat, … u-01-02
Hoogakker, Wouter	∗ 1914-11-15 Dodewaard † 1945-03-20 Kdo. Meppen-Versen (Neuengamme	- Onderduikershulp L.O. - Limburg + - Elst - Wouter Hoogakker was bouwkundig opzichter (bij de gemeente?) Gearresteerd 22-11-1943 voor het verstrekken van bonkaarten aan onderduikers. Hij was een van de pioniers van de LO-Elst en behoorde … u-01-02
Kammeraat, Hendrik	∗ 1904-04-26 Woubrugge † 1944-12-19 Neuengamme Kdo Husum	- Onderduikershulp L.O. - Ambtenaren - Limburg + - Elst - Hendrik Kammeraat was gemeente-secretaris in Elst. [1] Hij was een van de pioniers van de LO-Elst. Hij vormde met Kees Peters, u-01-02
Peters, Cornelis Gijsbertus Kees	∗ 1915-04-16 Elst † 1945-03-02 Mauthausen	- Onderduikershulp L.O. - Ambtenaren - Limburg + - Elst - Kees Peters was ambtenaar op het distributiekantoor in Elst. [1#2] Hij was een van de pioniers van de LO-Elst. Hij vormde met Hendrik Kammeraat, … u-01-02