1940-1945. Het verzet in Nederlands Limburg

Groep Versleijen

Nadat de groep Dresen tussen 1 en 12 december 1941 was opgerold, gingen degenen die buiten schot waren gebleven, gewoon door, maar nu nog voorzichtiger. Zij werkten individueel en elke medewerker had zijn eigen verantwoordelijkheid, maar men pleegde onderling overleg over de uiteenlopende werkzaamheden.
Sommigen van die overgeblevenen werkten op het Maastrichts belastingkantoor. Daar heerste een sterke anti-Duitse stemming, net als op de douanekantoren aan de grens tussen Maastricht en België.
De douaneambtenaren waren voor een deel in 1940 gedemobiliseerde militairen. Zij hadden daardoor meestal verbinding met andere oud-militairen en met de Ordedienst (O.D.). Ook op het belastingkantoor was de O.D. vertegenwoordigd.
Men zocht naar mogelijkheden de bezetter te dwarsbomen. Mensen als Michel Bartels, Piet Sijmons, Derk van Assen en S.W. Hovens namen er het voortouw. [1.1]
De bovengenoemde Michel Bartels is niet te verwarren met Roelf Bartels, lid van de groep Dresen. Mogelijk waren zij verwant.

Cammaert beschrijft het nieuwe begin als volgt: Men stelde zich oorspronkelijk ten doel contact te onderhouden met en steun te verlenen aan politieke gevangenen in het Huis van Bewaring te Maastricht. Deze taakstelling was al spoedig uitgebreid. Belastingambtenaar Michel C.M.H. Bartels nam het initiatief tot de vorming van een tak die zich op de hulp aan onderduikers toelegde: de groep-Sjeng of groep-Versleijen. Het accent lag op de hulp aan in moeilijkheden geraakte ambtenaren, zowel in als buiten de provincie. De groep-Versleijen kreeg hierdoor verbindingen in het hele land en met organisaties als R.V.V. en P.B.C. [1.2]
De P.B.C. (Persoonsbewijzencentrale) was een groep in Amsterdam, die vooral documenten vervalste. [2]

In de door Sijmons geleide subgroep “Blok” lag het accent op hulp aan geallieerde vliegeniers en hun bemanningsleden, maar door een contact met Echt [1.3] kwamen daar Fransen en Walen bij.
Zij kregen die mensen aangeleverd onder andere via kapelaan Goossens uit Echt en aalmoezenier Roumen uit Maastricht. [1.4]
Door de groep-“Blok” werden circa tachtig vliegeniers geholpen. [1.5]

Omdat deze hernieuwde verzetsgroep aanvankelijk vooral bestond uit mensen die in Maastricht op het belastingkantoor of bij de douane werkten, werden zij door de andere verzetsgroepen de Belasting Groep Maastricht of oder B.G.M. genoemd, wat door de groepsleden zelf om veiligheidsreden niet gewaardeerd werd. Zij noemden hun groep en onderafdelingen daarvan om die reden „Versleijen“, „Sjeng“ of „Blok“. Toen in Maastricht de L.O. werd opgericht, bleven de meesten dan ook liever onafhankelijk. Maar zij werkten wel samen, vooral in die zin dat de L.O. de groep van distributiebonnen voorzag. Derk van Assen deed overigens wel mee bij de oprichting van de L.O. in Maastricht. Zoals gezegd: ieder lid werkte autonoom.

De verzetsactiviteiten die Bartels c.s. vanuit het gebouw der Rijksbelastingen aan de Kapoenstraat ontplooiden, waren nogal uiteenlopend. Afgezien van de L.O. en de L.K.P. was de B.G.M. - wat Limburg betreft - zonder twijfel de organisatie met de meeste verbindingen, zowel in het binnen- als het buitenland. De B.G.M.-leiding voerde een zekere taakverdeling door, hoewel die werkverdeling niet scherp was afgebakend. De leiders formeerden kleine groepjes die elk een specifiek terrein bestreken, zodat verscheidene B.G.M.-leden niet van elkaar wisten dat ze voor dezelfde organisatie werkten. Evenmin waren ze op de hoogte van wat de diverse takken deden. Het kwam de veiligheid ten goede als de onderlinge banden los bleven, zo redeneerde het leidinggevend kader. [1.5]

Hoewel de groep-Versleijen een groot aantal medewerkers telde, zijn er voor zover bekend behalve de boven genoemde Derk van Assen geen dodelijke slachtoffers gevallen. [1.5]

Henk Lemson, een ander lid van de groep en medewerker van de belastingdienst, is ook gesneuveld, maar als lid van de KP in Sneek, nadat hij in Friesland was ondergedoken.
Hun voorzichtigheid heeft zich blijkbaar geloond.

Cammaert noemt onder andere deze namen: G.H. Satijn, G.H. Lemson, de burgemeester van Borgharen mr. E.H.A.M. Meijer, mr. M.P.R. Meeuwissen, S.W. Hovens, F. Bouwens, H. Bruls, L.E. Backerra en de koeriersters M. Visser, Jonkman en P. Hennekens. Distributiebescheiden, PB’s, valse papieren en andere administratieve benodigdheden werden verkregen van de gemeenteambtenaren P.H. Herben, P.M.J. Tilmans, G.L. Nijs en Smitshuijsen. Met name de eveneens voor de L.O. werkende Tilmans, verbonden aan de afdeling bevolking van de gemeente Maastricht, was van onschatbare waarde voor de groep-Versleijen. Toen hij op 26 juni 1944 onderdook, nam Nijs zijn taak over.
In totaal verzorgde de groep Versleijen ongeveer driehonderd onderduikers. [1.2]

1. Cammaert, A. P. M., Het verborgen front: Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, Groningen 1994.
   1. Hoofdst. 2, De eerste militair-civiele verzetsformaties, p.97
   2. Hoofdst. 6, De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, p.644
   3. Hoofdst. 3, Hulpverlening aan uit Duitsland ontvluchte (Franstalige) krijgsgevangenen, p.213
   4. Hoofdst. 4, Hulpverlening aan geallieerde piloten en hun bemanningsleden, p.331
   5. Hoofdst. 4, Hulpverlening aan geallieerde piloten en hun bemanningsleden, p.335 ff.: Gr. Blok
2. Persoonsbewijzencentrale, Wikipedia • Nederlands • Deutsch

De Limburgse gesneuvelden Groep Versleijen – 4 pers.
Assen, van Derk	∗ 1891-10-09 Hasselt (O) † 1943-09-13 Horst (L)	- Groep Versleijen - Ondergrondse pers - Onderduikershulp L.O. - Hulp aan joden - Pilotenhelpers - Maastricht - Hij was deurwaarder bij de directe belastingen, behoorde tot de LO-Maastricht, gehuwd met Berendje Grolleman. [1] Hij en zijn vrouw waren actief bij de verspreiding van clandestiene bladen … muur: links, regel 29-02
Bartels, M.C.M.H. Michel	∗ 1902-03-29 Venlo † 1979-05-10 Maastricht	- Groep Versleijen - Vroeg verzet - Ordedienst (O.D.) - Hulp aan ontsnapte krijgsgevangenen - Pilotenhelpers - Inlichtingenwerk - Overlevenden - Verzetsherdenkingskruis - Data van geboorte en overlijden van Michel Bartels zijn te vinden op zijn bidprentje in het Historisch Centrum Limburg. [1] Al in 1940 begonnen ambtenaren en vooral voormalige militairen … t-
Lemson, Hendrik Theodorus Henk	∗ 1924-04-15 Maastricht † 1945-04-07 Makkum	- Onderduikers - Vroeg verzet - Groep Dresen - Groep Versleijen - Knokploegen (K.P.) - Maastricht - Henk Lemson was schrijver bij de directe belastingen. [1] Hij behoorde tot een verzetsgroep van voornamelijk belastingambtenaren die het werk van de groep Dresen voortzette, nadat die … muur: links, regel 32-04
Sijmons, Petrus Johannes Piet “Blok, Daelman”	∗ 1896-02-03 Amsterdam † 1962-04-11 Arnhem	- Groep Versleijen - Ordedienst (O.D.) - Hulp aan ontsnapte krijgsgevangenen - Pilotenhelpers - Overlevenden - Maastricht - Petrus Johannes Sijmons is op 5 februari 1934 in Nijmegen getrouwd met Maria Antonia Adriana Martens.  [1.1] Zij is geboren in Nijmegen  [1.2] en gestorven op 11 april 1962 in … t-