|
|
|
|
|
|
Limburg 1940-1945
 |  |  |
Johan Berendsen
∗ 02-09-1912 Avereest † 02-05-1947 Vught (34)
- Politie - NSB - Oorlogsmisdadigers - Venlo -
- nl.wikipedia.org Johan Berendsen
- wo2venlo.nl J. Berendsen
- Gerrit van der Vorst, Buun 12, Stichting Cultuurhistorische Publicaties, serie cultuurhistorische jaarboeken voor Venlo en omstreken, 2010, pp.57-79: De oorlog die Jan Theelen verloor
- Cammaert, A. P. M. (1994). Het verborgen front: Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, Rijksuniversiteit Groningen.
1. Hoofdst. 0, pp.18ff: Introductie van vaak genoemde personen
2. Hoofdst. 6, p.584 - soree.info De Venlose synagoge
- floddergatsblog De executie van een Venlose oorlogsmisdadiger
- https://floddergatsblog.wordpress.com/wp-content/uploads/2017/10/foto-0-johan-berendsen-begin-september-1944-privecc81collectie.jpeg
Foto uit het strafdossier in het Nationaal Archief: Johan Berendsen begin september 1944.
Johan Berendsen was een Nederlands oorlogsmisdadiger die bekendstond als "de schrik van Venlo. [1]
Na zijn krijgsgevangenschap en ontslag uit de Nederlandse krijgsmacht werd hij in juli 1940 lid van de N.S.B. kring Venlo, alwaar hij enige tijd de functie van commandant van de WA bekleedde. [2]
In 1943 volgde hij een politieopleiding in Schalkhaar en trad op 16 augustus 1943 in dienst bij de gemeentepolitie Venlo in de rang van wachtmeester, alwaar een maand eerder Otto Couperus als commandant was benoemd. Dus werd hij al per 1 oktober 1943 bevorderd tot opperwachtmeester. [2]
Berendsen is bovendien toegetreden tot de SS. [3]
Cammaert schrijft over hem: Verwierf een zeer kwalijke reputatie door zijn sadisme en niet aflatende jacht op onderduikers, vooral in 1944. Hij gaf leiding aan een groep A.K.D.-ers. Na de oorlog werd hij ter dood veroordeeld. [4.1]
Hij is dus geen overlevende, maar een oorlogsslachtoffer, hoewel dat moeilijk te begrijpen is.
De A.K.D. (Arbeitskontrolldienst) had een Duitse naam maar bestond uit Nederlanders. Ze werden ook Ommen-politie genoemd, omdat hun hoofdkwartier zich in het kamp „Erika“ bij Ommen bevond. Hun taak was vooral, onderduikers op te sporen, die niet voor dwangarbeid naar Duitsland wilden.
Het aantal door Berendsen c.s. aangehouden personen liep in de honderden. De meeste arrestanten werden op transport gesteld naar het kamp Amersfoort of door bemiddeling van het G.A.B.-Venlo op het plaatselijk vliegveld of in Duitsland tewerkgesteld. Bij de aanhoudingen gedroegen de A.K.D.-ers zich vaak bruut. Er werd niet alleen gedreigd met executie, de daad werd regelmatig bij het woord gevoegd: bij de arrestaties vielen verscheidene doden en gewonden.
Een van de vele voorbeelden van de misdrijven van Berendsen en zijn bende vindt u op De Venlose synagoge. [5]
Het optreden van Berendsen werd nog driester, nadat hij door de ondergedoken politieman en L.O.-medewerker J.J. Theelen op 16 juli 1944 in de buurt van Grubbenvorst was beschoten waarbij hij in de rechtervoet was geraakt. In het najaar van 1944 maakte zijn groep, aangevuld met N.S.B.-ers, zich schuldig aan grootscheepse plunderingen.
Bovendien ging men samenwerken met de Sipo, toen die in Venlo neerstreek. Met het naderen van het front vertrokken Berendsen en zijn kornuiten eind oktober naar het noorden van het land. Uiteindelijk belandden ze in Noord-Holland. [4.2]
Gerrit van der Vorst voegt daaraan toe: Vanwege zijn drastisch optreden werd hij, na lang aandringen door burgemeester Zanders, uiteindelijk op 10 oktober 1944, samen met zijn kornuiten, door de Sicherheitsdienst gearresteerd en vervolgens uit Venlo verwijderd. [2]
De Sipo of Sicherheitsdienst was na de bevrijding van Maastricht op de vlucht en nam in Venlo het schrikbewind van de AKD over.
In januari 1945 diende bij het Feldgericht beim Höheren SS und Polizeiführer Nordwest een strafzaak tegen Hauptwachtmeister Berendsen wegens plundering in Venlo. Zijn Duitse commandant deed een goed woordje voor hem: Während seines Dienstes in Venlo (Limburg) wurde er von einem Terroristen niedergeschossen und war deshalb oft erbittert auf diejenigen die Deutschfeindlich sind. Een merkwaardig argument om anderen te plunderen. [6]
Die zogeheten terrorist was de bovengenoemde Jan Theelen, een voormalige collega.
Op 10 mei 1945 gaf hij zich over aan het 1e Canadese leger.
In 1947 werd hij berecht door het Bijzonder Gerechtshof in Den Bosch. Met name de moord op een aantal onschuldige burgers bestempelde hem als oorlogsmisdadiger. [2]
In de gevangenis in Scheveningen en Venlo is hij door bewakers mishandeld. Hij is ter dood veroordeeld en het vonnis werd voltrokken op dezelfde plaats, waar vóór hem zo veel verzetsmensen moesten sterven: op de schietbaan van kamp Vught. [6]
We mogen ook hem niet vergeten.
Voetnoten