|
|
|
|
|
|
Mensen | Gebeurtenissen/ Achtergronden | Verzetsgroepen | Steden & Dorpen | Concentratiekampen | Valkenburg 1940-1945 | Lessen uit het verzet |
 |  |  |
Jaco Terwisscha van Scheltinga
(Jacques)
∗ 08-07-1922 Schiedam † 11-04-1945 Celle (22)
- Dwangarbeid - Onderduikers - Hulp aan ontsnapte krijgsgevangenen - Pilotenhelpers - Onderduikershulp L.O. - Weert -
- Archief Oorlogsgravenstichting (@ Nationaal archief),
Dossier • #10 • #10 • #11 • #19 - verzetsmonumentweert.nl/
1. Charles Brummans
2. Jacques Terwisscha van Scheltinga - 1. Luctor et Emergo
2. wwii-netherlands-escape-lines.com luctor-et-emergofiat-libertasLuctor et Emergo / Fiat Libertas - Oorlogsmonument Dokkum, gemeente Noardeast-Fryslân
- erfgoedtungelroy.nl Tjeu Beelen
- Rumolduskapel , Molenpoort 27, 6001 HB - Weert
- Erelijst 1940-1945
- Oorlogsgravenstichting.nl
Jacques Johan Cornelis Terwisscha van Scheltinga werkte als verkoper in een kledingmagazijn in Dokkum, moest voor dwangarbeid naar Duitsland, ontvluchtte op het station van Leeuwarden en dook onder bij zijn oom in Weert.
De directeur van het gewestelijk arbeidsbureau in Weert schreef op 15 november 1952:
Hij werd per 21.9.1943 ingeschreven als werkzaam zijnde bij de Nederlandse Heide Maatschappij teneinde aan deze persoon een zgn. "AUSWEIS" te kunnen uitreiken. [1#10]
Hij kwam in Weert in contact met de priester en leraar aardrijkskunde Charles V.J. Brummans, verbonden aan het Bisschoppelijk College te Weert, die samenwerkt met de vluchtorganisatie ‘Luctor et Emergo’, een organisatie die zich bezighoudt met het doen onderduiken en verplaatsen van krijgsgevangenen en vliegtuigbemanningen naar geallieerd gebied. [2]
De naam Luctor et Emergo betekent: Ik ga onder en kom weer boven. Dat is ook de wapenspreuk van de provincie Zeeland. Misschien was dat verwarrend en werd daarom in april 1943 veranderd in Fiat Libertas (De vrijheid kome). Over die groep lezen we:
De verzetsgroep Luctor et Emergo werd in 1942 opgericht met als voornaamste doel spionagewerkzaamheden voor de regering in Londen.
…In september 1943 werd de verzetsgroep langzaam opgerold. 3.1]
De meest uitvoerige informatie vinden we op de website van oorlogsbronnen.nl over het oorlogsmonument in Dokkum. Andere bronnen hebben over Jacques soms letterlijk dezelfde tekst, maar minder uitvoerig. Citaat:
Zijn eerste illegale werk verrichtte hij op 8 juli 1943, toen hij een geallieerde piloot naar België bracht. Na verscheidene malen te zijn opgepakt en weer ontvlucht te zijn, werd hij op 7 november 1943 weer gearresteerd door verraad bij de bevriende familie Breukers in Weert. Ontsnapping bleek ditmaal niet meer mogelijk. Via Haaren in Noord-Brabant kwam hij terecht in de gevangenis aan de Gansstraat in Utrecht. Jacques werd veroordeeld tot 20 jaar tuchthuisstraf. Via Recklinghausen en Hameln werd hij tewerkgesteld in de zoutmijnen van Celle. Hij stierf op 11 april 1945 en werd begraven op het Waldfriedhof te Celle. [4]
De overlijdensakte van de burgerlijke stand in Celle geeft het adres Trift 14 als plaats van overlijden. Dat is vandaag de dag nog steeds de plaats waar de gevangenis staat. [1#11]
Wat er daarna met zijn stoffelijk overschot is gebeurd, is een raadsel. Er was waarschijnlijk sprake van een complete chaos toen de oorlogsslachtoffers werden herbegraven op de begraafplaats Waldfriedhof, ondanks de beweringen van de autoriteiten van het tegendeel. [1#19 e.v.]
Uit de biografie van zijn verzetscollega Tjeu Beelen: Pas tegen het einde van 1943, toen de organisatie als gevolg van infiltratie en verraad was gedecimeerd, kwam een scheiding tussen de twee activiteiten tot stand. Het inlichtingenwerk werd ondergebracht bij de zogeheten Zwitserse Weg B en de pilotenhulp kwam onder de vleugels van de L.O. [5]
Daarom en omdat er maar twee leden van Luctor et Emergo op deze website staan, is Jacques hier geregistreerd als een LO-lid. Zie ook Oscar Wolters
Willem Terwisscha van Scheltinga neemt aan, dat zijn oom in het concentratiekamp Bergen-Belsen is overleden, 25 km daar vandaan. Dat wijkt af van de andere bronnen:
Arrested by Sipo 7 November 1943. Sentenced with 21 persons involved in Luctor et Emergo. Jacques got 6 years and died in Celle – Bergen Belsen a week before the concentration camp was liberated. [3.2]
Volgens oorlogsgravenstichting.nl heeft men in Celle geen graf gevonden, maar er wordt ondanks dat het grafnummer 3-1205 aangegeven. [8]
Een marmeren tableau in de Weertse Rumolduskapel draagt o.a. zijn naam . [6]
Jacques ( Jaco ) Terwisscha van Scheltinga staat op de Erelijst 1940-1945 van de Staten-Generaal. [7]
Voetnoten