De Limburgse gesneuvelden

Theo van Loon
(Theodorus Hendrikus)

Foto: Herinneringskruis langs het spoor in Hengelo, met de tekst: Van het N.S. personeel aan zijn collega Theo van Loon…
Op 22 juli 2016 is het monument door vandalen beschadigd. Het kruis is hierbij afgebroken. Bron: [3]

Theo van Loon is als kind van 6 jaar met zijn ouders naar Deventer verhuisd. Met 15 jaar naar Hengelo, met 21 naar Utrecht (1941) en dan heen en weer tussen Utrecht en Hengelo [1#3]
Hij was ambtenaar bij de Nederlandse Spoorwegen [6] en lid van de Binnenlandse Strijdkrachten [7].
In zijn dossier van de Oorlogsgravenstichting (Nationaal Archief) staat op pagina 4 [1#4] het volgende, met de hand geschreven, waarschijnlijk door zijn vader:

Theo was lid van de N.B.S., strijdend gedeelte. Hij behoorde tot de groep, die de opdracht had om, zodra de Engelsen in aantocht zouden zijn, bij verrassing de electrische centrale te bezetten, teneinde te voorkomen, dat de Duitsers bij hun terugtocht deze centrale in de lucht zouden laten vliegen, hetgeen jarenlang een groot gedeelte van de Twentse industrie zou lam leggen. De overval gelukte en de bezetting werd gevangen genomen. Daarna kwamen andere Duitse troepen, die uit Enschede terugtrokken voor de Engelsen, en bonden de strijd aan tegen de N.B.S.-bezetting van de electrische centrale. Hierbij sneuvelde onze Theo. Doch van vernietiging van de elec. centrale door deze laatste groep Duitse soldaten kon niets meer komen, want die hadden geen springstoffen bij zich.

Het strijdend gedeelte van de Binnenlandse Strijdkrachten was gevormd uit mensen, die tijdens de oorlog aan het verzet hadden deelgenomen, vooral LKP (Landelijke Knokploegen) en RVV (Raad van Verzet). [2]
Het niet strijdende deel van de BS waren de bewakingstroepen.

Vlak bij de centrale, die Theo heeft helpen redden, staat een herdenkingskruis voor hem op de plek waar hij is doodgeschoten. De daarbij behorende webpagina [3] vertelt een iets andere versie wat betreft de tweede groep Duitsers:

Een groep van ongeveer 25 man probeerde de centrale te verdedigen en wist zo te voorkomen dat de Duitse troepen hun plan konden uitvoeren. Tijdens de actie wist een Duitse soldaat te ontkomen. Hij waarschuwde een groep SS’ers. Na de komst van een aantal Duitse militairen sloegen de verzetsmensen op de vlucht. Zij verlieten de centrale via de spoorwegovergang aan de Grobbenweg. Tijdens de vluchtpoging werden de BS’ers Theo van Loon en Frank Santman doodgeschoten. Verzetsman Adolf Nijhoff werd in de centrale gearresteerd en door de militairen ter plekke geëxecuteerd. De vierde man van het groepje raakte zwaargewond. Toen hij bij een boerderij aanklopte, heeft de boer hem in de schuur verstopt. In de wijk Groot Driene zijn drie straten [3] naar de omgekomen verzetsmannen vernoemd.

Theo ligt begraven op het Nationaal Ereveld Loenen [4], Graf B-350
Zijn naam staat ook op de plaquette ter herinnering aan gesneuveld spoorwegpersoneel in het station van Hengelo [5]
Theodorus Hendrikus ( Theo ) van Loon staat op de Erelijst 1940-1945 van de Staten-Generaal. [6]

Voetnoten

1. Dossier Oorlogsgravenstichting, Nat. Arch., Theodorus Hendrikus van Loon#3 • #4
2. LO/LKP • RVV
3. 4en5mei.nl, oorlogsmonumenten Hengelo, monument voor Theo van Loon
   Grobbenweg, 7555PP Hengelo, Open Street Map
   Theo van Loonstraat Open Street Map
4. Nationaal Ereveld Loenen Website
   Wikipedia • Nederlands • Deutsch
5. https://www.4en5mei.nl/oorlogsmonumenten/zoeken/4/hengelo-plaquette-in-het-ns-station-1
6. Erelijst 1940-1945
7. Oorlogsgravenstichting.nl
8. http://www.maastrichtsegevelstenen.nl/0.OORLOG/oorlog2c-verzet.htm