De Limburgse gesneuvelden

Johan(n) Zanders

Johan Zanders komt voor in de kaartenbak van de CPN Limburg. Daaruit blijkt het volgende:
Hij zou zijn gearresteerd op 24 augustus 1934. Dit is natuurlijk een schrijffout en moet zijn 24 augustus 1943. Of was het misschien september? Zie hieronder bij Genealogie Moelker.
Opgegeven reden van arrestatie: hoogverraad.
Zijn sterfdatum zoals hierboven aangegeven, zijn leeftijd bij overlijden wordt eveneens aangegeven: 46 jaar. Wijze van overlijden: ziek in gevangenis.
Zijn weduwe Zanders-Hendriks, Stationstraat 38, heeft een foto ingestuurd.
Hij was lid van de CPN, Communistische Partij Nederland. Er wordt geen beroep vermeld. [1]

Op Genealogie Moelker wordt zijn voornaam Johann gespeld, geboren in Kevelaer (D), maar woonachtig in Heerlen.
Woonplaats Heerlen. Gearresteerd september 1943, oktober 44 veroordeeld tot 10 jaar tuchthuis te Hamm. Daarna overgebracht naar tuchthuis te Siegburg. Kort voor de bevrijding zou hij zijn gevlucht en gewond zijn geraakt door granaatvuur. Zou daarna in het lazaret voor typhuszieken te Siegburg zijn opgenomen. [2]

In het tuchthuis van Siegburg zaten o.a. veel verzetsmensen uit de westelijke bezette gebieden. De gevangenen werden door de nazi’s op grote schaal als dwangarbeiders ter beschikking gesteld aan bedrijven in de omgeving: aan Zell­wol­le AG in Sieg­burg, aan Klöck­ner en Dy­na­mit No­bel in Trois­dorf, en aan Lö­he, Jako­bi en Meys in Hen­nef. [3]
Hier zijn tegen het einde van de oorlog ongeveer 300 gevangenen aan tyfus gestorven:
De gevangenissen in Rheinbach en Siegburg waren twee centrale instellingen van de regionale naziheerschappij in het district. Duizenden gevangenen werden hier doorgesluisd en jarenlang opgesloten, niet alleen politieke gevangenen uit de regio, maar ook verzetsstrijders uit West-Europa, Joden die vervolgd werden voor "rassenschande", "gewone" misdadigers, "misdadigers tegen de oorlogseconomie" en "radiomisdadigers". Honderden van hen werden vanaf 1942 gedeporteerd naar concentratiekampen als onderdeel van de "Thierack Actie" en ongeveer 300 stierven als gevolg van de verwoestende tyfusepidemie die tegen het einde van de oorlog woedde in de gevangenis van Siegburg. [3]

Cammaert noemt in Heerlen twee personen met dezelfde achternaam, die het werk van de CPN ondersteunden: In Heerlen en directe omgeving steunden J. Barelds, J. van Beers, H. Garritzen, E. Kasemier, A.J. Overeem, O. Schumacher, W. Warrink en M. en Th. Zanders het werk van Potze. [4]
Deze twee werden 24 september 1940 op last van Kommissar Hübner uit Aken gearresteerd, maar later weer vrijgelaten. [4, Bijlage VIII.]

Johan(n) was waarschijnlijk Duitser, omdat hij in Kevelaer is geboren. Dat ligt vlak bij de Nederlandse grens en er werd toen nog algemeen het Kevelaers gesproken, dat nauwelijks verschilt van het Noord-Limburgs aan de Nederlandse kant. Daarom kon hij waarschijnlijk moeiteloos in Heerlen wennen, waar hij trouwde en volgens de nazi’s hoogverraad pleegde. We kunnen hem dus als een echte Limburgse verzetsman beschouwen.

Voetnoten

1. Archief CPN Limburg, Image 25
   Collection International Institute of Social History (Amsterdam)
2. Genealogie Moelker Johann Zanders
3. rheinische-geschichte.lvr.de Der „Rhein-Sieg-Kreis“ im Nationalsozialismus
4. Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Doctorale scriptie 1994, Groningen
   10. De C.P.N. en de illegaliteit, p.982