Lições da resistência

Vestígios escritos

Começamos com um ponto das memórias de Pierre Schunck sobre a resistência, que também estavam no início deste site. Nelas, ele escreveu sobre o fato de que a mensageira Wielke Cremers sempre levava notas de suas viagens: Maar dat er briefjes doorgingen, vond ik verkeerd, er werd teveel geschreven.

Mas eu achava errado que as notas passassem, havia muita escrita. As pessoas também foram presas com jornais ilegais e listas de destinatários. Consulte O perigo das listas Algumas pessoas escreviam diários. Isso nem sempre foi bem-sucedido. Durante o transporte para a Alemanha, dois prisioneiros do campo conseguiram escapar. Um deles havia mantido um diário na floresta durante sua estada no campo. Isso foi fatal para W.H. Heber (Willem Heber) e M.J.A. Rutten (Mathijs Rutten). Eles foram presos em 17 de setembro. Heber morreu em Mauthausen em 25 de março de 1945 e Rutten morreu em Bergen-Belsen em 31 de maio de 1945. Dr. F. Cammaert, A Frente Oculta - 6. A Organização Nacional de Ajuda aos escondidos, p.610 A Sra. Hooijer liderou o trabalho de resistência em “De Bedelaar” com pulso firme. De acordo com um diário que ela mantinha, gostava de fazer isso e dedicava muita energia. Em um mundo de resistência dominado por homens, suas ações determinadas e independentes confirmaram o papel e a tarefa indispensáveis que tantas mulheres desempenhavam na sombra Het gevaar van lijsten

Er zijn door sommige mensen dagboeken geschreven. Dat ging niet altijd goed.

Tijdens het transport naar Duitsland slaagden twee kampbewoners erin te ontsnappen. Een van hen had gedurende zijn verblijf in het kamp in het bos een dagboek bijgehouden. Dat werd W.H. Heber (Willem Heber) en M.J.A. Rutten (Mathijs Rutten) noodlottig. Zij werden op 17 september opgepakt. Heber overleed op 25 maart 1945 in Mauthausen en Rutten op 31 mei 1945 te Bergen-Belsen.
Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – 6. De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, p.610
Mevrouw Hooijer leidde het verzetswerk op “De Bedelaar” met vaste hand. Blijkens een door haar bijgehouden dagboek deed ze het graag en stak ze er veel energie in. In een door mannen gedomineerde verzetswereld bevestigde haar vastberaden en zelfstandig optreden de onmisbare rol en taak die zoveel vrouwen in de schaduw vervulden. Ela relatou suas experiências de forma meticulosa e com um olhar analítico aguçado. Ao manter um diário constante, ela criou um documento humano raro e valioso. Dr. F. Cammaert, A Frente escondida - 3. Ajuda para combatentes de guerra (francófonos), que fuivivem da Alemanha, p.179. Isso é verdade. Mas também podemos imaginar o que teria acontecido se esse diário tivesse caído em mãos erradas. Ze deed nauwgezet en met een scherp analytisch inzicht verslag van haar wederwaardigheden. Door het consequent bijhouden van een dagboek schiep ze een zeldzaam en waardevol document humain.
Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – 3. Hulpverlening aan uit Duitsland ontvluchte (Franstalige) krijgsgevangenen, p.179.
Dat is waar. Maar we kunnen ons ook voorstellen wat er was gebeurd, wanneer dat dagboek in verkeerde handen was gevallen.

O hospital em Heerlen

Het is bijna allemaal goed gegaan in het St. Josefziekenhuis van Heerlen. Maar er werd bijna vanzelfsprekend hoog ingezet, door iedereen die eraan meedeed. Dat de oprichting van het district Heerlen van de L.O. hier plaatsvond, was niet zo spectaculair. In een ziekenhuis gaan voortdurend allerlei mensen in en uit. Maar dat er een hele verdieping onzichtbaar werd gemaakt, waar Joden en andere onderduikers of neergestorte geallieerden werden verzorgd en ook tijdelijk woonden, waar een joods kindje werd geboren met de hulp van een joodse vroedvrouw, dat mag zeker spectaculair worden genoemd. Dat werkte alleen, omdat iedereen meedeed en of zweeg. Vooral ook de nonnen (Kleine Zusters van de Hl. Joseph).
De chefarts Karel van Berckel heeft het helaas niet overleefd. Het is nooit duidelijk geworden, of de arrestatie en daarop volgende bevrijding van de koerier Theo Crijns, het verzetswerk van zijn dochter Charlotte of iets anders oorzaak van zijn arrestatie zijn geworden. Maar het ondergrondse werk in het ziekenhuis ging gewoon door.
Lees meer: St. Josefziekenhuis in Heerlen

A ajuda insuficiente para os judeus de Limburgo e a ausência quase total de ajuda para os Sinti de Limburgo

Eigenlijk had iedereen het moeten zien aankomen, ook de joden zelf. Maar de meesten konden niet geloven, wat Hitler al lang voor de oorlog in Mein Kampf had geschreven. Men geloofde liever, toen de deportaties op gang kwamen, dat het om een gedwongen emigratie ging, een nieuwe Babylonische ballingschap. Bovendien zat de angst er goed in na het gewelddadige neerslaan van de Februaristaking. Zo was er weinig verzet, toen buren uit hun huizen werden gehaald. Later kwam de redding van vooral Joodse kinderen naar Limburg toch op gang. Bij de bevrijding zou blijken, dat daardoor de provincie Limburg meer Joodse inwoners had dan bij het begin van de oorlog.
Na de joden waren de zogenaamde asocialen aan de beurt. Woonwagenbewoners kregen een reisvebod en daardoor een werkverbod. Daaronder waren veel Sinti. Aanvankelijk werden die nog als Ariërs beschouwd, in tegenstelling tot de later in Nederland gearriveerde Roma uit de Balkan. Zij werden gedwongen zich in centrale woonwagenkampen te vestigen. Toen zij werden gedeporteerd, was daar nog minder hulp tegen. Men wist het meestal niet eens, want wie had er nou contact met zigeuners?
In Beek is een plaquette die daaraan herinnert met de titel: Wij lieten hen gaan. Luister naar het gelijknamige tweeluik: NV group
https://www.vpro.nl/speel~POMS_VPRO_418675~wij-lieten-hen-gaan-1-het-spoor-terug~.html

Lea mais: O genocídio dos Judeus no Limburgo | O genocídio dos Romani

Nomes da resistência

Sommige verzetslieden waren bij hun medestanders alleen bekend onder hun verzetsnaam. Dat bood een verhoogde mate van bescherming wanneer iemand onverhoopt gearresteerd zou worden. Want die wist dan niet meer dan die schuilnaam. Vooral in het Grote Gebod, een van de eerste werken die over het verzet zijn geschreven, komen we veel van die namen tegen. Op bijeenkomsten na de oorlog bleven de voormalige verzetsmensen elkaar gewoontegetrouw zo noemen.
Helaas werd deze praktijk op den duur niet consequent gebezigd, zodat de Sicherheitspolizei soms door marteling ook namen aan de weet kwam, hoewel er niets op papier stond.
https://www.lo-lkp.nl/het-grote-gebod-i/i-de-landelijke-organisatie-voor-hulp-aan-onderduikers/de-beursgeschiedenis-van-de-lo-blz-3-53.html

A estrutura de segurança dos grupos

Een ander veiligheidsmechanisme, dat vooral in België werd gebruikt, was de cloisonnement, wat zoveel betekent als de indeling in afzonderlijke hokjes.
Vooral het spionagenetwerk Clarence had zo een gesloten celstructuur. Een lid kende alleen de persoon boven hem of haar en de personen onder hem of haar. Dus niemand van hetzelfde niveau. Men mocht ook geen lid zijn van meerdere verzetsgroepen, men mocht niet verschillende soorten van verzetsactiviteiten ontplooien. Hoe minder de leden van elkaar wisten, hoe veiliger dat was voor de hele groep. Het was immers nooit uitgesloten dat de Abwehr (Duitse contraspionagedienst) een lid zou oppakken dat door martelingen tot bekentenissen zou overgaan.
Dat principe werd soms niet zeer strikt gehandhaafd. Twee monniken in Valdieu losten het bijvoorbeeld elegant op, doordat de een in de groep Erkens meewerkte, de ander in Clarence. Maar die monniken waren niet de reden, waarom het mis ging. De reden was vooral het te grote vertrouwen dat Erkens en Renkin in de nazi-indringers stelden, ook nadat medestanders hun verdenkingen hadden geuit.
Meer over de Clarencegroep in de Voerstreek, de huidige gemeente Voeren, kunt u lezen in de korte levensbeschrijving van de huisarts Jules Goffin, leider van Clarence aldaar.

In Nederlands Limburg was dit principe vrijwel onbekend. Het was in kleine plaatsen bovendien moeilijk in te voeren, want iedereen deed alles, bovendien waren vooral in Noord-Limburg mensen vaak bij meer dan één netwerk aangesloten, bijvoorbeeld L.O. en O.D. , Karel Jacobs e Piet Muhren,

Campos de treinamento militar nas florestas do norte de Limburgo

Er werden vanaf 1943 in de bossen van Noord-Limburg kampen opgezet om de grote toevloed aan onderduikers te kunnen verwerken. Het lag voor de hand, dat oud-militairen op het idee kwamen, dit potentiaal te gebruiken en er militaire trainingskampen van te maken. Dat was ook goed tegen de verveling. Men hoopte bij de bevrijding zich bij de geallieerden te kunnen aansluiten. Het ontbrak die ondergedoken jongens niet aan goede wil, maar wel aan ervaring en voorzichtigheid. Sommigen probeerden in de dorpen in de buurt indruk te maken en kletsten. Het duurde niet lang, tot iedereen ervan wist. Ook de NSB. Kees Krans werd daarvan het slachtoffer.
Ook door andere overmoedige onderduikers werden onnodige risico’s genomen, waarvan zij zelf en anderen de dupe werden.
Lees meer:

wo2slachtoffers.nl Smeets, Joseph Hubertus
Um campo de treinamento militar para escondidos
Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – VIII De Ordedienst, pp. 883: De duikkampen bij Helden en Sevenum (Os Campos de Mergulhadores em Helden e Sevenum)

Ook in de veel grotere bossen van Limburg belga bestonden dergelijke kampen. Dat was het terrein van het Geheime Leger, vergelijkbaar met de OD aan de Nederlandse kant. Zij hadden tegen het einde van de oorlog een enorm aantal mensen op de been gebracht, naar verluidt ongeveer ter grootte van een regiment, die stonden te trappelen om achter de Duitse linies voor de oprukkende geallieerden te gaan vechten. Maar ook hier was de geheimhouding een probleem, en bovendien de logistiek voor een zo groot aantal mensen, waardoor een groot deel weer naar huis gestuurd worden.
Lees meer op Exército Secreto (Bélgica)

Incursões a escritórios de distribuição

Die overvallen waren nodig om aan rantsoenkaarten en zegels voor onderduikers te komen. Ze hadden soms meer en soms minder succes. Steeds met een aanwijsbare oorzaak.

Begin september 1944 raakte Guelen betrokken bij een plan om het distributiekantoor van Berlicum te overvallen. Nog voor het zo ver kwam, liep hij door onvoorzichtigheid van een collega tegen de lamp. Dr. F.Cammaert, [Plaquette met namen onthuld - TV Valkenburg][http://www.localhost/webseiten/schunckweb/verzet/verzetsmonument.php?lang=pt&filTer=|c|#buTTons]
O ataque no escritório de distribuição em Heerlen vond wel plaats. Wat daarbij opvalt: die actie was niet gepland in samenwerking met de L.O., maar door de knokploeg alleen. Hij was gewelddadiger en leverde niets op. Bovendien staat het niet vast of Nitsch door de overval van 9 maart vigário Berix op het spoor kwam.
Lees meer: O ataque no escritório de distribuição em Heerlen
Veel succes had de overval in Valkenburg. Reden: iedereen werkte vlekkeloos samen, ook de LO deed van binnen uit mee en een politieman nam door onder te duiken alle schuld op zich. De overval was bovendien nodig, om de ambtenaren Willem Freysen, Victor Willems e Annie Cremers te beschermen.
Lees meer: O ataque no escritório de distribuição em Valkenburg