De Limburgse gesneuvelden

Jacques “Van den Brink” Vrij
(Jacob)

Data van geboorte en sterven zijn gevonden op genealogieonline.nl. [1]

Jacques Vrij woonde in Maastricht. Cammaert schrijft in Het verborgen front (hoofdst. 4, §X. p.339 ff: De organisatie van J. Vrij)
… was ambtenaar bij de Rijksverkeersinspectie (R.V.I.). In samenwerking met andere R.V.I.-ambtenaren maakte hij brandstof vrij voor illegale doeleinden zoals het transport van vluchtelingen. Vrij maakte deel uit van de gereformeerde gemeente, die zich opvallend principieel en strijdbaar opstelde. Tot zijn naaste vrienden en kennissen behoorden verzetspioniers als A.H. van Mansum, D. van Assen, A. Wittebol en de sociaal-democraat J.S.H. Lokerman. Zij waren allen van gereformeerde huize.} [2.1]
Loe de Jong noemt de groep-Vrij een schakel in een ‘pilotenlijn’ die door de geheime agent Dignus (‘Dick’) Kragt uit Engeland was opgericht. [3]

De vermoedelijk oudste verzetsorganisatie in Maastricht kwam voort uit de protestants-christelijke gemeenschap. Tot de medewerkers behoorden onder anderen D. van Assen, A.H. van Mansum en zijn zus Margreet, J. Vrij en mevrouw A.L. Wehner. Zij hielden zich met een breed scala aan illegale activiteiten bezig, zoals hulp aan joden, onderduikers en geallieerde vliegeniers, vervalsingen en verspreiding van illegale bladen als „Vrij Nederland“ en „Trouw“. Ofschoon ook hulp werd verleend aan „gewone“ onderduikers die onder meer onderdak vonden in Utrecht en Groningen, lag het accent op de hulp aan joden. [2.2]
Zo schrijft dan ook holocaustrescue.org: Roosjen, Johannes Johan>Vrij Groep (Group), Maastricht, Netherlands, helped Jews who were in hiding (Moore, 2010, p. 53)
Jacques Vrij, leader, organizing (Moore, 2010, p. 53) [4]

De Air Forces Escape & Evasion Society schrijft in Chapter 4: The Organizations
Vrij begon met het verspreiden van de ondergrondse krant Vrij Nederland. In oktober 1943 was hij betrokken geraakt bij het helpen van vliegeniers. De groep had connecties met de LO van wie ze rantsoenbonnen ontvingen. Vrij kreeg zijn vliegeniers van verschillende bronnen: Remco Roosjen (zoon van Johan Roosjen), Frans Verbruggen in Roermond, H.W.J. Jacobs in Venlo, Sangen in Hoensbroek en Joke Folmer in Zeist. Zijn groep had ongeveer negen doorgangshuizen in Maastricht waar vliegeniers veilig konden worden ondergebracht in afwachting van nieuwe identiteitspapieren voor België en een goede gelegenheid om de grens over te steken. Meestal hoefden ze maar een paar dagen te wachten. [5]
SU vindt op deze website een gedeeltelijke vertaling van dat artikel.

Vrij zelf sloot zich aan bij de LO.
Als gevolg van het verraad door Gonnie Boere werden veel mensen van de LO in Maastricht gearresteerd.
Opnieuw stond de L.O.-Maastricht voor een ingrijpende reorganisatie. J. Vrij en J. Mulders namen de districtsleiding op zich, maar vielen respectievelijk op 23 mei en 21 juni 1944 weg als gevolg van arrestatie. J.H.A. Sorée volgde Mulders en Vrij op. [2.2]
De arrestatie van Jacques Vrij was het gevolg van een poging (samen met Sjef Vroomen, Wout van Keulen en de politieman Andries Vestering) de Nederlandse agenten van de Duitsers Vastenhout, Jordens en Van Wesemael te liquideren omdat zij veel wisten.
Er werd een plan beraamd om de drie in een hinderlaag te lokken. [2.1, p.286]
Daarbij ontstond een vuurgevecht: Jordens wordt dodelijk getroffen en Van Wesemael raakt gewond. Vastenhout ziet kans om met zijn bebloede passagiers weg te rijden. [6]
De betrokken verzetsmensen moesten onderduiken. Nog op dezelfde dag werden andere verzetsmensen gearresteerd, die al op de lijst van Vastenhout stonden en niet bijtijds hadden kunnen wegkomen, waaronder Charles Bongaerts en Albert van Ass in Roermond. Ook Jacques Vrij werd na enige maanden gearresteerd en belandde in kamp Vught.
Cammaert schrijft samenvattend over hem: Maastricht, ambtenaar Rijksverkeersinspectie. De naar hem genoemde groep-Vrij richtte zich op de hulpverlening aan geallieerde vliegeniers. Hij was betrokken bij uiteenlopende verzetsactiviteiten en maakte deel uit van de plaatselijke L.O. In mei 1944 werd hij gearresteerd, maar hij slaagde er na enkele maanden in te ontsnappen. [2.3]
Jacques Vrij is begraven op 31 december 2007 in Eikelenburg, Rijswijk [1]

Voetnoten

1. genealogieonline.nl Jacob "Jacques" Vrij (1916-2007)
2. Cammaert, A. P. M. (1994). Het verborgen front: Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, Rijksuniversiteit Groningen.
   1. Hoofdst 4: Geallieerde piloten
   2. 6. De L.O., pp.640, 652
   3. Hoofdst. 0, pp.18ff: Introductie van vaak genoemde personen
3. Loe de Jong Het koninkrijk der Nederlanden, deel 7, tweede helft
4. holocaustrescue.org rescue organizations, part 8
5. Air Forces Escape & Evasion Society Chapter 4: The Organizations, 4.3.5. The Vrij group
6. historietilburg.nl Tante Coba, een eenvoudige vrouw, p.14: Een liquidatiepoging met ketsende pistolen