De Limburgse gesneuvelden

Jan “Nicolaas” Theelen
(Johannes Jozef)

Jan Theelen wordt geboren in Velden op 21 december 1919, een zondag.
Voor zover niet anders vermeld, zijn deze en de volgende gegevens afkomstig uit het artikel De oorlog die Jan Theelen verloor. Zo daar ook de foto, die beschikbaar is gesteld door familie. [1]
Jan Theelen was een van die politiemensen, die hebben geprobeerd hun werk te combineren met verzet.
Hij was in 1942 een van de oprichters van een illegaal comité tot inzameling van voedselpakketten voor Nederlandse militairen in Duitse krijgsgevangenschap. Hulp aan Franse krijgsgevangen en geallieerde piloten. Zorgt als duikinspecteur van het georganiseerde verzet voor onderduikadressen. Betrokken bij overvallen op distributiekantoren en liquidaties van verraders. Blijft als ondergedoken politieman – meermaals verraden en opgejaagd – verzetsactiviteiten verrichten in Venlo en omstreken. [3]
Hij fungeerde dus onder andere als duikinspecteur, een post die in het leven was geroepen om de verbindingen tussen de districtsleiding en de werkers aan de basis optimaal te laten verlopen. Tot de taken van de duikinspecteur hoorde het bezoeken van de dorpen en parochies om de beschikbare duikplaatsen te inventariseren en na te gaan hoeveel valse papieren en bonkaarten nodig waren. Bij eventuele problemen traden ze als arbiter op. Voorts distribueerden ze illegale bladen. [2.1]
Dat is dus vergelijkbaar met duikhoofd, maar dan op districtsniveau.

Er waren bij de politie van Venlo wel meer verzetsmensen, maar tenslotte was alleen Jan Theelen nog niet ondergedoken. Zij deden belangrijk werk zoals het tijdig waarschuwen voor razzia’s, het verstrekken van vervalste documenten etc. Daartegenover stonden fanatieke NSB-mensen, zoals korpschef Otto Couperus en de jachthond Johan Berendsen. Die hadden al lang het sterke vermoeden, dat Theelen iets met het verzet te maken had.
Hij moest onderduiken na de tragische liquidatie van de verzetsman Van Bilsen, die er ten onrechte van werd verdacht, een verrader te zijn. Deze gewezen politie-inspecteur is door de landelijke verzetsorganisatie op een lijst van verraders (V-mannen) geplaatst (geheel ten onrechte, zo zal na de oorlog blijken).
Hij zette na het onderduiken zijn verzetswerk gewoon voort.
Hij vervaardigt verder valse identiteitsbewijzen, verspreidt illegale bladen, waarschuwt bij onraad en verstrekt inlichtingen. Hij zorgt ervoor dat een afluistermicrofoon kan worden geplaatst op de kamer van de korpschef. Ook blijft hij, gestoken in zijn politie-uniform of een uniform van de Grüne Polizei, helpen bij het wegbrengen van ontsnapte Franse krijgsgevangenen en geallieerde piloten.
Ondertussen woedde de AKD van Johan Berendsen steeds heftiger, zelfs voor Duitse maatstaven. Het optreden van Berendsen werd nog driester, nadat hij door de ondergedoken politieman en L.O.-medewerker J.J. Theelen op 16 juli 1944 in de buurt van Grubbenvorst was beschoten waarbij hij in de rechtervoet was geraakt. [2.2]
Thelen was nu vogelvrij, er werd door de AKD en de Grüne Polizei verbeten jacht op hem gemaakt. daarbij is hij een paar keer maar net ontsnapt. Na de evacuatie van de hele bevolking uit de nog bezette oostelijke Maasoever naar Groningen vlucht ook hij, eerst naar Duitsland, waar niemand hem zocht en later eveneens naar Groningen. Lees daarover ook: De gedwongen evacuatie naar Friesland, Groningen en Drente.
Na de oorlog keerde Jan Theelen terug in zijn functie. Een van zijn taken was het verhoren van zijn oude tegenstander Berendsen, juist omdat hij als geen ander diens wandaden kende.

Voetnoten

1. Gerrit van der Vorst, Buun 12, Stichting Cultuurhistorische Publicaties, serie cultuurhistorische jaarboeken voor Venlo en omstreken, 2010, pp.57-79: De oorlog die Jan Theelen verloor
2. Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Doctorale scriptie 1994, Groningen
   6. De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers. 1) p.579, 2) p.584
3. veldense-volkscultuur.nl Verzet Velden 1940 – 1945 in kaart gebracht