De Limburgse gesneuvelden

Pierre “Père Tim” Timmermans
(Peter Anthonius Franciscus)

Pierre Timmermans was de centrale figuur op de ontsnappingslijn over Nancy. Hij was lid van de Congregatie van de Heilige Geest (de spiritijnen), een van oorsprong Franse organisatie. [1]
Op 24-jarige leeftijd werd hij in Rome tot priester gewijd. Tot 1927 doceerde hij aan het Frans Seminarie aldaar. Bovendien studeerde hij theologie, kerkelijk recht en muziek. Vanwege zijn verbeten strijd tegen de groeiende invloed van de rechts-radicale Action française werd hij in Rome tot persona non grata verklaard. Via Monaco en Sierre in Zwitserland kwam hij in 1935 in Nancy terecht. Daar doceerde hij kerkelijk recht aan het Groot-Seminarie en genoot er veel aanzien. [2]
De Action française was een rechtsradicale antisemitische organisatie, die door paus Pius XI in 1926 was veroordeeld. Maar tegen het einde van zijn pontificaat keerde het tij en in 1939 werd die veroordeling door de nieuwe paus Pius XII weer ingetrokken. [3.1]
Het Groot-Seminarie Notre-Dame de l’Asnée kreeg op 25 mei 1936 een groot gebouw in de gemeente Villers-lès-Nancy, een zuidwestelijke voorstad van Nancy in Lotharingen. [4]
Pierre Timmermans was inmiddels ook kapelaan aan de parochie Saint-Joseph in Nancy geworden. Hij leidde daar het kerkkoor en het koor van het grootseminarie van Villers-les-Nancy en componeerde daar ook voor. Als musicus in hart en nieren componeerde Abbé Timmermans een aantal polyfone cantica en motetten, de meeste ongepubliceerd en bestemd voor het koor van het grootseminarie van Villers-les-Nancy.
Zie ook de aankondiging hiernaast: Stad Nancy, zaal Poirel. Conservatoriumconcerten seizoen 1942-1943, zondag 8 november 1942, om 17.15 uur precies, 2e abonnementsconcert met medewerking van mevrouw MERCIER, harplerares aan het Conservatorium, juffrouw Andrée DE PARDIEU, zangeres, het koor Saint-Joseph en zijn directeur, de eerwaarde heer Pierre Timmermans (collectie O. Geoffroy). [5]
Na de oorlog zette hij die activiteiten voort. [5]

Zijn collega’s in Limburg hadden hem niet uit het oog verloren en al spoedig na de Duitse inval polsten ze hem of het mogelijk was vluchtelingen uit Nederland naar Zwitserland te helpen. Dat kon en begin 1941 kwam de lijn over Nancy tot stand. Pastoor Vullinghs, de kapelaans Akkermans uit Tegelen, Slots uit Grubbenvorst (later Weert), Goossens uit Echt, Naus en Van Enckevort uit Venlo, de priesterleraren E.V.H. Steegmans uit Sittard en Brummans uit Weert, maar ook leken als L.F.J. Frantzen uit Horn, J.M. Peters uit Roosteren, H.J. Colleije uit Haelen en vele anderen wisten van deze lijn. Zij maakten allemaal dankbaar gebruik van de diensten van deze uiterst waardevolle kracht. Verscheidene honderden vluchtelingen reisden tussen 1941 en november 1943 via Maaseik of Maastricht over Virton en Longwy naar Nancy waar Timmermans (père Tim) hen opving, onderdak verschafte en van voedselbonnen en valse papieren voorzag. Vervolgens reisden ze in gezelschap van passeurs naar Belfort om na het grensriviertje de Doubs overgestoken te zijn Zwitserland te bereiken. [2][6]

De ontvluchte Franse krijgsgevangen konden met enige ondersteuning meestal alleen verder reizen. De Joden werden naar Zwitserland gebracht. De geallieerde vliegeniers wilden liever naar de Britse kroonkolonie Gibraltar. Want, eenmaal in het neutrale Zwitserland, kwamen ze daar niet meer uit vanwege de Zwitserse neutraliteit.

Door de contacten via Brussel-Parijs-Zwitserland en de hulp aan joden kwam Timmermans bovendien in aanraking met Paul Ph. Veerman, een belangrijk figuur voor de documentensmokkel. Die werkte voor de vluchtelingenlijn Dutch-Paris van J.H. Weidner (benut door joden, piloten en Engelandgangers) en was koerier op de zogeheten Zwitserse Weg A. [2][3.2]
Omdat de bovenstaande leveranciers van vluchtelingen ontvluchte krijgsgevangenen, piloten en joden op weg naar Nancy hebben geholpen, wordt ook père Tim hier tot de helpers van deze groepen gerekend.

Hoewel hij wist dat hij door de Gestapo werd geschaduwd zette Timmermans zijn illegale werk voort. Begin november 1943 werd hem dat noodlottig. Hij werd gearresteerd toen hij twee Duitse deserteurs wilde helpen, die door de Gestapo waren gedwongen, hem in de val te lokken. Hij kreeg drie jaar cel die hij moest uitzitten in de beruchte strafgevangenis van Rottenburg. Hij doorstond de martelingen, honger en ontberingen. Begin 1945 werd Timmermans door Franse troepen bevrijd. [2]

Prof. dr. P.A.F. Timmermans kreeg in 1950 het Kruis van Verdienste [7] en werd op 17 februari 1951 onderscheiden met de Bronzen Leeuw. [8]

Ook Loe de Jong wijdt een bladzijde aan het werk van Pierre Timmermans. [9]

Père Tim en pastoor Vullinghs waren de twee priester-musicologen van het Limburgse verzet. Zij verbonden hun liefde voor de mensen met die voor de muziek.



Nancy 1942 [5]

Voetnoten

1. Congregatio Sancti Spiritus, Wikipedia • Nederlands • Deutsch • English • Français • Español
2. Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Doctorale scriptie 1994, Groningen
   Hoofdst. 4, Hulpverlening aan geallieerde piloten en hun bemanningsleden, p.248-252
3. Wikipedia
   1. Action française • Nederlands • Deutsch • English • Français • Português
   2. Dutch-Paris, Documentensmokkel • Nederlands
4. Inauguration du grand-seminaire de l’Asnée
5. Musica et Memoria Quelques maîtres de chapelle et compositeurs nancéiens du XXe siècle
6. OpenStreetMap Nancy ⇒ Belfort
7. Père Timmermans, Wikipedia Nederlands
8. Bronzen Leeuw Prof. dr. P.A.F. Timmermans
9. meertens.knaw.nl, Loe de Jong digitaal Pilotenhulp p.795