De Limburgse gesneuvelden

Leo Penders
(Leon Marie Hubert)

Het Grote Gebod – L.O.

Kapelaan Leo Penders stond aan het hoofd van rayon 2 van de LO met de plaatsen Gulpen, Reymerstok en Wylré (Zie kaart 45. District Gulpen: indeling in rayons. Cammaert VIb, p.693 [1] en OSM [5]) en bepaalde vanaf 12 januari 1944 het financieel beleid van het district. Op 21 juli 1944 werden kapelaan Penders en J.H. Ortmans uit Wahlwiller gearrestateerd, (Cammaert VI, p.654 [1]) en kort daarna tien andere kopstukken uit het district Gulpen. Deze actie zou later bekend worden als de Klap van Wittem [2][3.1]

In het Archief van de OGS (oorlogsravenstichting), dossier Leon Penders, ligt een formulier A8963 van de Dienst Identificatie en Berging, onduidelijk door wie het is ingevuld. Daar staat te lezen:
In Juli 1944 gevangen genomen en in de gevangenis te Maastricht opgesloten. 4(?) Augustus naar Vught (NB) en op 6 September naar Oranienburg (D) Op 6 Februari naar Bergen-Belsen. Overleden in de nacht van 24 op 25 April 1945 in Bergen-Belsen, vermoedelijk aan dysenterie na van tyfus te zijn opgekomen (opgeknapt) [4#9]

In dat archief ligt verder een kopie waarop met de hand geschreven staat: ‘Terugblik’ juli 1986 Conc.k. Bergen-Belsen, met daarop een foto van Leo en de volgende tekst:
LEO PENDERS
vader der onderduikers
Officiële naam: LEON MARIE PENDERS.
Geboren up 1 juni 1914 In het Limburgse dorp Voerendaal bij Heerlen. Werd In 1935 tot priester gewijd en In 1939 kapelaan in Gulpen. Behoorde tot de LO—Gulpen. Zijn naam m de illegaliteit was ‘Leo’. Door zijn werk ten behoeve van de onderduikers kreeg hij de naam ‘Vader der onderduikers’.
Door verraad werd hij op 21 juli 1944 gearresteerd en via Maastricht kwam hij in de bunker van Vught terecht. Daar zei hij o.a. tegen zijn medegevangenen: “Och, waarom zou ik treuren? Als ik niet in een gevangenis van de Duitsers gezeten zou hebben, zou ik mij na de bezetting schamen om een preekstoel te beklimmen”.
Vanuit Vught werd hij naar Oranienburg vervoerd en vervolgens naar het concentratie­kamp Bergen-Belsen. Daar heeft hij de bevrijding nog mogen beleven, maar op 24 april 1945 stierf hij er als gevolg van de doorstane ellende en ontberingen. [4#11]

Zie ook de “Korte biografie van drie Voerendaalse verzetsmensen” [5], waaronder Leo Penders.
Verdere achtergrond-informatie ook in Verzet in het Mergelland door Rosalie Sprooten [3]

Nagedachtenis:

• Het plein voor de kerk in Gulpen is naar hem Kapelaan Pendersplein vernoemd. [6]
• Hij is vermeld op het herdenkingsmonument in Voerendaal bij de St. Laurentiuskerk. [7]
• Médaille Commémorative Française de la Guerre 1939-1945 avec barette Libération [8], voor bijzondere hulp tijdens de Duitse bezetting aan Franse krijgsgevangenen die wisten te ontvluchten uit Duitse gevangenschap.

Leon Marie Hubert ( Leo ) Penders staat op de Erelijst 1940-1945 van de Staten-Generaal. [9]

Wikimedia
Médaille commémorative de la guerre 1939-1945

Voetnoten

1. Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front VIb, De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, VIII-IX
2. Klap van Wittem
3. Rosalie Sprooten, Bericht aan Hare Majesteit (1991) (dead links)
   1. Verraad of infiltratie?
   2. Verzet in het Mergelland
4. Archief Oorlogsgravenstichting, Dossier Leon Penders • #9 • #11
5. Korte biografie van drie Voerendaalse verzetsmensen
6. Open Street Map • Gulpen • Kapelaan Pendersplein
7. Voerendaal, verzetsmonument
8. Médaille commémorative de la guerre 1939–1945, Wikipédia • Nederlands • English • Français • Italiano
9. Erelijst 1940-1945
10. Oorlogsgravenstichting.nl
11. Wikipedia NL: Leo Penders