Gulpen
text, no JavaScript Log in  Deze pagina in het NederlandsDiese Seite auf DeutschThis page in English - ssssCette page en FrançaisEsta página em Portuguêsnaar boventerug

Limburg 1940-1945,
Hoofdmenu

  1. Mensen
  2. Gebeurtenissen/ Achtergronden
  3. Verzetsgroepen
  4. Steden & Dorpen
  5. Concentratiekampen
  6. Valkenburg 1940-1945

1940-1945. Het verzet in Nederlands Limburg

vorigebackvolgende

Gulpen

https://www.openstreetmap.org/relation/2721279#map=11/50.8031/5.8809

In de regio Gulpen-Simpelveld hadden de drie broers Coenen een vluchtroute voor uit krijgsgevangenschap ontsnapte geallieerde soldaten opgezet. Die kwamen vaak uit de oostelijke mijnstreek via de groep rond Mingelers in Kerkrade of pater Beatus van Beckhoven uit Heerlen. De bekendste van de drie was de drukker en latere rayonchef van de LO in Simpelveld, Sjeng Coenen. Aanvankelijk waren die vluchtelingen vooral Fransen en Walen. Zij werden door de oudste broer, koster P.J. Coenen van Banholt en Mheer, met behulp van een groep van passeurs in de grensdorpen Slenaken-Noorbeek naar België gebracht.
Die mensensmokkelaars waren de grenscontroleur E. Piek, de douanier H. Evenboer en pater J.H. Everts O.F.M. van het direct aan de grens staande klooster Hoogcruts bij Slenaken, die ook met zijn confrater pater Beatus in directe verbinding stond. In België vonden ze dank zij de familie Kusters uit Slenaken verbinding met drie dames uit Jupille en Retinne bij Luik. Nadat Evenboer was vervangen door A.F. Vermeulen, een wachtmeester van de marechaussee in Slenaken, kwam de groep ook in contact met Th. Brentjens, rijkswachtcommandant in St. Maartensvoeren en zo met de groep rond Jules Goffin. Die stonden ook in intensief contact met de Groep Erkens. Gelukkig werden de passeurs niet getroffen door het Hannibal spel.

Gulpen was vanaf 1943 het centrum van het gelijknamige district Gulpen van de LO, de Limburgse en later Landelijke Onderduikershulp. Daartoe behoorden rayon 1 (Vaals, Mechelen, Epen), rayon 2 (Gulpen, Wylré) en rayon 3 (Simpelveld, Eys, Wittem, Bocholtz) [2]

Rosalie Sprooten geeft als bijlage van haar boek Bericht aan Hare Majesteit [1.3] een
schematisch overzicht van de organisatie LO-Gulpen. Opgetekend door wijlen Peter van der Linden, na 21 juli 1944 districtsleider van de LO-Gulpen.
We geven hier het gedeelte weer vanaf een week voor de KLap van Wittem, die voor het hele district een zware slag was. Tussen haakjes geeft Rosalie Sprooten hier en daar een commentaar als RS.
Enkele van de onderstaande gebeurtenissen worden door Cammaert meer uitgebreid verteld. Daar staat dan een voetnoot bij, allen behorend tot [2], met verschillende pagina-nummers.
Een rode voetnoot geeft aan, dat op deze site meer over die gebeurtenis wordt verteld. Alle behorend tot [3].

7 juli 1944: Vergadering in het Kelderke van Brouwerij Brand te Wylre. Aanwezig alle medewerkers van het district behalve Hein Kessels uit Eys. Nieuwe medewerkers: A. Noppeney en Huub Hamers uit Simpelveld. Eveneens aanwezig kapelaan Widdershoven uit Mechelen. Afbakening van de rayons wordt besproken. Er worden nieuwe schuilnamen aangenomen. (Waarschijnlijk is op deze vergadering ook al gesproken over de Duitse officier die deserteren wilde RS).
21 juli 1944: Klap van Wittem [3.1]. Gevangen genomen worden: Paul Horbach, Sjeng Bisschof, Huub Hamers, Pater Baars, kapelaan Penders, Jan van Houtem, kapelaan Houben, Huub Ortmans en Emiel Merckelbach. De anderen weten te ontkomen. [3.1]
De SD te Maastricht blijkt op de hoogte te zijn van de nieuwe schuilnamen.
(Kort voor de Klap van Wittem vindt er nog een vergadering plaats ten huize van Emile Merckelbach te Wittem. Ik neem aan dat hier de verdere voorbereidingen zijn besproken in verband met de Duitse onderofficier. RS).
Sjeng Coenen gaat over naar de KP-Heerlen (knokploegen RS) [2 p.699] [3.2] en duikt onder in Ulestraten. Peter van der Linden wordt de nieuwe districtsleider.
In Wittem wordt Leo Sprooten, kantoorhouder PTT, aangezocht als medewerker. (Oom Leo Sprooten werkte al eerder samen met Hubert en Maria Groneschild. Het betrof voornamelijk het doorgeven van berichten ten behoeve van onderduikers en de pilotenlijn. RS).
In mei 1944 is men in het district Heerlen van mening dat de organisatie in Gulpen niet goed draait. Aan de journalist Jules Kockelkoren, afkomstig uit Gulpen, wordt de opdracht gegeven om een nieuwe organisatie te vormen. Hierdoor ontstaan problemen tussen Heerlen en Gulpen die echter na enige tijd worden opgelost. Jules Kockelkoren wordt leider van de propaganda-afdeling van het district. [2 p.696]
Na ‘de klap van Wittem’ wordt in Epen Jef Brauers uit de Volmolen [4] aangezocht om het werk van kapelaan Houben over te nemen.
Het hoofd van de Voedselvoorziening de heer Jeanné uit Mechelen verleent medewerking bij het slachten van koeien en varkens ten behoeve van het onderduikerswerk. In Wylre, Mechelen en Epen worden in de nacht van 25 mei inbraken gepleegd. De buit bedraagt 6000 eieren.
(In Epen gebeurde dat bij de vrachtrijder Schepers die in zijn garage een hele lading eieren had staan om een dag later te vervoeren. Het is zo goed als zeker dat hij van te voren op de hoogte is geweest en de inbrekers ‘geholpen’ heeft. RS).
Op 14 juni 1944 slaagt men er in te Reymerstok 971,25 kg boter te verduisteren. [3.3]
In de nacht van 14 op 15 april 1944 wordt met medeweten van de bevolkingsambtenaar Botterweck het bevolkingsregister van de gemeente Wittem in brand gestoken. Hierdoor komt men in de gelegenheid om tal van persoonsbewijzen te vervalsen. [2 p.695]
De LO werd financieel ondersteund door het Bisschoppelijk Fonds voor Bijzondere Noden. (Dit is te vergelijken met het Nationale Fonds voor Bijzondere Noden, maar dan speciaal voor het bisdom Roermond, wat overeenkomt met de provincie Limburg. AS)
De Oranje Nassau-mijnen stellen per maand 1000 ton kolen ter beschikking van de LO. Op 5 september 1944 worden in Ulestraten Sjeng Coenen en Joep Francotte door de Duitsers gevangen genomen. In de daarop volgende nacht worden beiden op de Cauberg te Valkenburg gefusilleerd.
 [3.4]

  1. Rosalie Sprooten, Bericht aan Hare Majesteit
    1. index
    2. Geehrte Frau Sprooten!
    3. Bijlage, p.146 ff.
  2. Dr. F. Cammaert, Het Verborgen Front – Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog. Doctorale scriptie 1994, Groningen
    6. De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers • I-VII $ VIII.7., District Gulpen
  3. 1. Wittem, 21 jul. 1944
    2. Knokploegen, combat groups
    3. Reymerstok, 14 jun. 1944, 1000 kg boter
    4. Cauberg, Valkenburg, 5 sept. 1944, Coenen & Francotte †
  4. Volmolen Epen


Bevrijd: 1944-09-13 – 1944-09-16

Alle Limburgse gesneuvelden

Gulpen – 1 pers.

Penders,
Leo
∗ 1914-07-01
Voerendaal
† 1945-04-24
Bergen-Belsen
- Onderduikershulp L.O. - Gulpen - De geestelijken - Voerendaal -

Kapelaan Leon Marie Hubert Penders stond aan het hoofd van rayon 2 van de LO met de plaatsen Gulpen, Reymerstok en Wylré (Zie kaart 45. District Gulpen: indeling in rayons. Cammaert VIb, …
muur: links, regel 12-01