1

De Limburgse gesneuvelden

 

Gerard “Sjraar” Smals
(Gerardus Antonius)

∗ 22-05-1915 Vierlingsbeek     † 13-09-1960 Venlo (45)
- Studenten - Onderduikershulp L.O. - Ondergrondse pers - Onderduikers - Overlevenden - Limburg + -

Dr. Cammaert schrijft over de student medicijnen Gerard Smals, dat hij uit Vierlingsbeek kwam. Hij gaf enige tijd leiding aan het L.O.-district Vierlingsbeek. Naderhand bekleedde hij een functie op gewestelijk L.O.-niveau. Hij hield zich tevens bezig met illegale pers en deed jongeren allerlei medische tips aan de hand om zich aan de arbeidsinzet te onttrekken. [1.1]
Hij was een van de studenten, die thuis zaten omdat de universiteiten gesloten waren. Ook Gerard had waarschijnlijk de loyaliteitsverklaring niet ondertekend. Zijn verzet nam vormaan, toen op initiatief van de LO-leider Jan Hendrikx uit Venlo bij de weduwe Smals, de moeder van Gerard, het LO-district Vierlingsbeek-Bergen werd opgericht. Dat lag in twee provincies. Vierlingsbeek in de provincie Noord-Brabant, Bergen in Limburg, maar werd toch tot het gewest Limburg van de LO gerekend. Zie kaart. [2]
Er waren nog meer van die districten. Op deze website heten die Limburg +.
J. Hendrikx was erin geslaagd contacten te leggen met personen in de regio Vierlingsbeek-Bergen, onder wie de student medicijnen G.A. Smals uit Vierlingsbeek. In overleg met hem riep hij in juni of juli een vergadering bijeen in de woning van de weduwe Smals. Tot de aanwezigen behoorden een vertegenwoordiger uit Wanssum, H. Schelbergen, pater J. van Rijsbergen uit Stevensbeek, de kapelaans H.P.A.J. Gerrits uit Afferden, P.R.E.J. Miedema uit Gennep, J.M. Kuepers uit Venray en Corbeij uit Bergen.
... G.A. Smals nam de taak op zich het gebied van Cuyk tot Wanssum op de westelijke Maasoever te organiseren en Schelbergen de Limburgse strook tussen Mook en Well op de oostelijke oever. Voorlopig zouden ze samen leiding geven aan het district. Schelbergen begon met het aanstellen van duikhoofden: in Well J.J. Daemen, in Bergen P.J.F. van Mil, in Afferden kapelaan H.P.A.J. Gerrits - hij hield zich enigszins afzijdig, waardoor het meeste werk door de familie Kool werd opgeknapt - in Gennep en Ottersum kapelaan P.R.E.J. Miedema, in Siebengewald kapelaan N.Th. Huybers en in Mook en Middelaar H.G.H. de Mulder. [1.2]
Gerard Smals werkte samen met kapelaan Corbey uit Bergen, aan de Limburgse kant van de Maas. [3]

In januari 1944 moest Gerard Smals onderduiken en vertrok naar Nijmegen. [4]
Dat heeft hem het leven gered, want zijn opvolger Wim Jansen werd gearresteerd bij een vergadering van de districtleiders, de razzia van Weert.

De foto is een detail van een groepsfoto van de LO-top. Bij de beschrijving daarvan wordt zijn roepnaam op zijn Frans EN op zijn Limburgs gespeld:Gérard / Sjraar. [5][8]
De Volkskrant schreef op 14 september 1960: In het ziekenhuis te Venlo overleed vrij plotseling dokter G.A. Smals (45). Hij vestigde zich in 1945 als huisarts in het kerkdorp Well en kwam in de belangstelling toen hij in 1955 benoemd werd tot raadslid der gemeente Bergen. Omdat hij tevens gemeentearts was, werd hij gedwongen, als raadslid te bedanken. Lees meer op archiefwell.nl [6]
Hij is begraven in zijn woonplaats Well, gemeente Bergen. [7]

Voetnoten

1. Cammaert, A. P. M. (1994). Het verborgen front: Geschiedenis van de georganiseerde illegaliteit in de provincie Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog, Rijksuniversiteit Groningen.
   1. Hoofdst. 0, pp.18ff: Introductie van vaak genoemde personen
   2. Hoofdst. 6, De Landelijke Organisatie voor hulp aan onderduikers, pp.714 ff: § VIII.10: District Vierlingsbeek.
2. OpenStreetMap Vierlingsbeek – Bergen
3. www.fam-naus.net Genealogie van Jan Naus
4. oorlogsgravenstichting.nl Wim Jansen
5. Collectie verzetsmuseum Portretfoto van de leiding van de LO in Limburg, beschrijving
6. archiefwell.nl Dokter Smals
7. archief.venlo.nl, bidprentjes Gerardus Antonius Smals
8. https://www.oorlogsbronnen.nl/thema/LO%20Limburg?Foto%27s=1