1940-1945. Het verzet in Nederlands Limburg

Geheim Leger (B)

Wikipedia NL Kapel van de weerstand, Rotem

Slachtoffers van de fusillade in Heer

De verzetsmensen van het Geheime Leger (België), sector Maaseik, die op 12 september 1944 tussen Heer en Cadier en Keer zijn doodgeschoten. Vlnr, boven: Alfons Leroy uit Neeroeteren, Matieu J. Lenders uit Maaseik, Pierre H. Driessens uit Maaseik en Jean M. Wolfs uit Maaseik. Midden: Jules L. Wolfs uit Maaseik (l.) en Jacques Teelen uit Neeroeteren. Vlnr, onder: Pieter Jaeken uit Neeroeteren, Guillaume L. Langers uit Maaseik, Gustaaf Beazar uit Kessenich, Jozef Eerdekens uit Gruitrode en Willem Conen uit Molenbeersel. Niet op de foto is een onbekende Oosteuropeaan, waarschijnlijk een ontsnapte krijgsgevangene, die op dezelfde dag en plaats werd neergeschoten toen hij probeerde te ontsnappen.

⇐ Klik op de foto voor een vergroting

Op 14 september 1944 zijn in Gangelt (vlak over de Duitse grens) de volgende personen vermoord: Harie /Henri BROENS /BROUNS, Jean HENKENS, Jean Hilven, Jack Hubert Mathijs /Jaak LANGERS, Jean Hubert Antoine Jac. MEERTEN, Hubert STINKENS en Laurent Albert /Albert VANDIJCK /VANDYCK /VANDIJK

Kapel van de Weerstand in de bossen van Rotem, met de namen van de gesneuvelden ⇒
Logo van het Geheime Leger ⇒

Het Geheime Leger is vergelijkbaar met de O.D./Ordedienst in Nederland. Net als bij de O.D. was het een initiatief van militairen en rijkswachters, die na de capitulatie voor de Duitse overmacht in 1940 toch iets wilden doen. Meestal waren zij sterk koningsgezind en waren voorstanders van een autoritaire regeringsvorm, wat in die kringen niet ongebruikelijk was. Zij bouwden organisaties op met een militaire hiërarchie, zoals ze dat gewend waren. Bovendien wilde men, uit vrees voor een linkse machtsovername na de oorlog en het terugtrekken van het Duitse leger, het linkse “gespuis” vóór zijn en het machtsvacuüm opvullen. Het grote verschil was, dat de Belgische organisatie vanaf het begin en als geheel een ondergronds leger wilde opbouwen, wat we ook aan de naam kunnen zien. Binnen de Nederlandse organisatie bestonden twee stromingen. De officiële lijn was, zich alleen op de bevrijding voor te bereiden, en klaar te staan om dan de orde te handhaven. Vandaar ook de naam Ordedienst. Een belangrijke groep wenste het daar niet bij te laten en kwam ook tijdens de bezetting al in verzet.
Het Geheime Leger deed aan sabotage-acties, inlichtingenwerk en andere dingen, waarvoor zij waren opgeleid. Maar zij probeerden ook, in het dichtbevolkte België een guerrillaleger op te bouwen. De geallieerden dropten wapens, hoewel er in ieder geval in het begin wantrouwen bestond tussen de top van de organisatie en de Belgische regering in ballingschap. De eigenlijke bedoeling was, dat zij vooral in actie zouden komen tijdens de bevrijding, om de Duitsers van achteren aan te vallen. Hier zien we het grootste verschil tussen de O.D. en het Geheime Leger. De laatsten beschikten tegen het einde van de bezetting over een vele malen groter potentiaal aan mensen, zoals uit het volgende zal blijken.

Limburg
Het noordoosten van Belgisch Limburg was het terrein van het ‘Geheim Leger, Zone II/Limburg’. Hoewel precieze cijfers ontbreken, werd het aantal manschappen van deze groep beschreven als ‘de grootte van een regiment’. De zone-overste of sectoroverste was de rijkswachter Gustaaf Beazar uit Kessenich. Pseudonym ‘Modest’ en ‘Anatol’ Het zone-regiment was ingedeeld in verschillende bataljons, waarvan het bataljon Maaseik met een sterkte van 1800 à 2000 man het grootste was. Deze groep stond ook bekend als de ‘Witte Brigade Maaseik en Rotem’.
Op zondag 3 september was Brussel bevrijd en op maandag 4 september was Antwerpen aan de beurt. Vanuit Londen kreeg het Bataljon Maaseik bevel, zich op 5 september te verzamelen in het voorbereide guerrilla-kamp ‘Anatol’ in de bossen tussen Rotem, Neeroeteren en Opoeteren. Door problemen met de foeragering van een zo grote massa mensen, moest een groot deel weer naar huis gestuurd worden en er bleef uiteindelijk een groep van rond 200 mensen over.
Een ander probleem bij zo grote mensenmassa’s is de geheimhouding. Waarschijnlijk is de locatie van het boskampement verraden. Op 9 september 1944 werden zij door de Duitsers aangevallen, maar die moesten zich terugtrekken. Zij waren verrast door de sterke tegenstand. In de volgende nacht, op 10 september, kwamen ze met zware versterking terug.
Dat was een bataljon parachtisten (Fallschirmjäger) onder majoor Ulrich Matthaeas dat zich aan het terugtrekken was voor de oprukkende geallieerde legers.
De weerstanders hadden tevergeefs gewacht op een afgesproken wapendropping en konden tegen de overmacht van de parachutisten niets beginnen. Die bevrijdden hun gevangen genomen collega’s en begonnen toen aan een meedogenloze klopjacht in de bossen tussen Rotem, Neeroeteren, Opoeteren en Opglabbeek. Vijf weerstanders uit Elen werden op zondag 10 september 1944 aangehouden en te Opoeteren terechtgesteld. Het waren: Pierre Rutten, Pierre Dalemans, Nicolas Volbragt, Mathieu Driessen en Antoine Vandebroek. Ook de Maaseikenaar Joseph Raedschelders werd op dezelfde dag eveneens te Opoeteren doodgeschoten. ’s Anderendaags, maandag 11 september 1944 werden er nieuwe bloedbaden aangericht. Niet minder dan 7 Maaseikenaren kregen te Louwel van de Duitsers een genadeschot: Jacques Van Aanholt, Renier Coolen, Henri Dirks, Jozef Dirks, Pierre Paspont, Pierre Slootmakers en Nic Esser. De achtste weerstander Sylvain Gelenne werd op een miraculeuse wijze gered. De tragedie ging verder… [1]
Diezelfde Ulrich Matthaeas zal naderhand met zijn parachtistenbataljon in Roermond neerstrijken en er zijn moorddadig werk voor de Führer voortzetten, zie Roermond in de winter van 1944-1945 ofwel Het verdriet van Roermond.
In totaal werden veertig personen opgepakt. Veertien omwonenden, die niets met het Geheim Leger te maken hadden, kwamen weer vrij. Een groep van 26 verzetsstrijders kwam via onder meer Maastricht op de avond van 11 september 1944 in de kelder van Huize Sint Joseph tussen Heer en Cadier en Keer terecht. De volgende dag zijn twaalf mannen één voor één uit de kelder gehaald en doodgeschoten in het bosje van Huize Sint Joseph. Hun namen staan op het Belgisch monument in de tuin van Huize Sint Joseph aan de Pater Kusterweg in Cadier en Keer (gemeente Margraten). Naast het Belgisch monument staat het Vlaams monument. In feite vormen zij samen één gedenkplaats. [2]
Een deel van hen werd niet bij Huize St.-Jozef doodgeschoten, maar in Mindergangelt (Gemeente Gangelt, vlak achter de Duitse grens bij Schinveld. Zie Memento’s voor zeven gefusilleerde Belgische verzetsstrijders en Traces of War, Monument Mindergangelt. [3]) of belandde in Duitse concentratiekampen.

Veel meer kunt u lezen in

• het artikel „Geheim Leger zone II/Limburg“. Die pagina biedt de mogelijkheid, hem te laten vertalen. [4]
• de beschrijving van het monument in de gemeente Cadier en Keer, standbeeld voor 11 Belgische gefusilleerden, ter plaatse beter gekend als Het Belgisch Monument [5]
• in het boven aangehaalde artikel Markante feiten in (Belgisch) Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog [1].

De mensen die hieronder worden genoemd, behalve de mijnwerker Johann Hillebrand in de provincie Luik), maakten deel uit van het Limburgse Geheime Leger en moesten daarvoor met hun leven betalen.

1. Leo Rutten Markante feiten in Limburg tijdens de Tweede Wereldoorlog
2. 1. belgischmonumentheer.nl https://www.belgischmonumentheer.nl/slachtoffers-van-de-fusillade.html
   2. Belgisch monument
   3. Vlaams monument
   4. Story liberationroute.com • Nederlands • English • Deutsch
3. 1. Memento’s voor zeven gefusilleerde Belgische verzetsstrijders - Souvenirs de sept résistants belges fusillés, Gangelt
   2. Traces of War Monument Mindergangelt
4. Geheim Leger zone II/Limburg
5. Cadier en Keer (Limburg) Belgisch Monument

De Limburgse gesneuvelden Geheim Leger (B) – 24 pers.
Beazar, Gustaaf “Modest”/ “Anatol”	∗ 1908-07-29 Aspelare (Ninove) † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Vroeg verzet - Het noordoosten van Belgisch Limburg was het terrein van de B.N.B oftewel het ‘Geheim Leger, Zone II. Antwerpen - Limburg’. Hoewel precieze cijfers ontbreken, werd het aantal manschappen van … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Broens, Henri Harie	∗ 1925-02-18 Molenbeersel † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Harie Broens woonde te Molenbeersel, Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend (Bron: Gedenkteken voor zeven gefusilleerde Belgische … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Conen, Willem	∗ 1919-03-12 Molenbeersel † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Willem Conen uit Molenbeersel was een van de weerstanders van het Geheime Leger sectie Maaseik o.l.v. hun sectieoverste, de rijkswachter Gustaaf … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Driessens, Pierre Henri Jean Mathieu Pierre	∗ 1925-05-13 Genk (B) † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Woonde in Maaseik (België). Zoon van Hendrikus Mathijs Lambertus Driessens (werkman) en Victoria Theresa Hendrickx. Ongehuwd. Mijnwerker. Rooms-Katholiek. Lid Belgische verzetsorganisatie … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Eerdekens, Mathieu Jozef Jozef	∗ 1922-06-24 Gruitrode (B) † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - EERDEKENS Jozef was afkomstig uit Molenbeersel en woonachtig te Gruitrode. Hij was in het Geheim Leger groeps-overste. [1.1] in de sectie Maaseik o.l.v. hun sectieoverste, de rijkswachter Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Henkens, Jean	∗ 1922-07-09 Opoeteren † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Jean Henkens woonde te Gruitrode, Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend (Bron: Gedenkteken voor zeven gefusilleerde Belgische … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Hillebrand, Johann	∗ 1922-07-12 Herzogenrath (D) † 1944-06-10 Liège	- Geheim Leger (B) - België - Kerkrade - Johann Hillebrand was mijnwerker in België. Hij behoorde daar tot de verzetsorganisatie Armée Secrète (A.S.) of Geheim Leger. [1] Dit was aanvankelijk vooral een … muur: links, regel 25-01
Hilven, Jean	∗ 1924-01-05 Gruitrode † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Jean Hilven woonde te Gruitrode, Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend. [1] Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Jaeken, Pieter	∗ 1917-09-15 Neeroeteren † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Woonde in Opoeteren (België). Zoon van Jacob Jaeken en Maria Catharina Janssen. Ongehuwd. Dienstknecht. Lid Belgische verzetsorganisatie Geheim Leger, sector Maaseik. Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Keibeck, Jean-Hubert Jan	∗ 1918-02-16 Maastricht † 1944-08-06 Brussel	- Geheim Leger (B) - Maastricht - Jean-Hubert Keibeck was sergeant in de verzetsbeweging Geheim Leger, ook B.N.B. (Belgische Nationale Beweging) genoemd, sector Rekem, Limburg. De B.N.B. bereidde zich tijdens de zomer van 1944 voor … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Langers, Guillaume J.	∗ 1923-03-29 Maaseik (B) † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Gefusilleerd in het park van Huize St. Joseph, Heer. Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Langers, Jack Hubert Mathijs Jaak	∗ 1909-02-03 Maaseik † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Jaak Langers woonde te Rotem, Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend (Bron: Gedenkteken voor zeven gefusilleerde Belgische … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Lemmens, Johannes Antonius Mathias Jan	∗ 1912-04-28 Limmel † 1945-03-25 Nordhausen	- Maastricht - België - De geestelijken - Dwangarbeid - Geheim Leger (B) - Foto: The Hagiography Circle [1] → Jan Lemmens is geboren in Limmel [2.1], een dorp dat toen nog tot de gemeente Meerssen behoorde en tegenwoordig deel uitmaakt van de gemeente … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Lenders, Mathieu J.	∗ 1925-02-20 Maaseik (B) † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Woonde in Maaseik. Zoon van Joseph Hubertus Lenders (mijnwerker) en Marguerite Rosalie Anne Wolfs. Ongehuwd. Slager. Rooms-Katholiek. Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Leroy, Alfons	∗ 1913-06-02 Massemen (B) † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Woonde te Neeroeteren (bij Maaseik). Zoon van Achiel August Leroy en Maria de Rocker. Gehuwd met Anna Ida Stegen. Beroepsmilitair. Rooms-Katholiek. Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Meerten, Jean Hubert Antoine Jac. Jean	∗ 1922-11-01 Heppeneert (Maaseik) † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Jean Meerten woonde te Heppeneert (Maaseik), Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend (Bron: Gedenkteken voor zeven gefusilleerde … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Oost-Europeaan, ?	∗ 0000-00-00 ? † 1944-09-12 Heer	- België - - Heer - Geheim Leger (B) - Hij probeerde te ontsnappen en werd daarbij doodgeschoten. Hij wordt meestal de onbekende Rus genoemd, maar ook dat is niet zeker, eigenlijk is alleen bekend, dat hij een Oost-Europeaan was. En … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Stinkens, Hubert	∗ 1923-12-04 As † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Hubert Stinkens woonde te Gruitrode, Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend. [1][2] Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Teelen /Theelen, Jacques	∗ 1924-10-14 Neeroeteren † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Verzetsstrijders sector Maaseik-België die 12-9-1944 op deze plek door de vijand werden gefusilleerd. Pierre H. Driessens uit Maaseik, Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Vandijck /Vandyck /Vandijk, Laurent Albert Albert	∗ 1925-10-08 Neeroeteren † 1944-09-14 Gangelt (D)	- België - Geheim Leger (B) - Albert Vandijck woonde in Neeroeteren, Belgisch Limburg. Oorspronkelijke begraafplaats: massagraf Gangelt (D). Laatste rustplaats: Onbekend (Bron: Gedenkteken voor zeven gefusilleerde … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Vliexs, Huberta Leonie Maria Bertha	∗ 1923-01-06 Amby † 1944-09-11 Opglabbeek (B)	- Verzetsvrouwen - België - Geheim Leger (B) - Amby - In de Tweede Wereldoorlog zaten vier zusters Vliexs in de belgische verzetsorganisatie het Geheime Leger. Bertha was ongetrouwd en werkzaam als verpleegster voor het Rode Kruis. Zie voor meer … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.
Vliexs, Marie Hubertina Theodora Pia	∗ 1920-05-18 Maastricht † 1944-09-11 Opglabbeek (B)	- Verzetsvrouwen - Hulp aan ontsnapte krijgsgevangenen - Geheim Leger (B) - Amby - België - Het dagblad Het Belang van Limburg schreef op 18 september 2017 [1] onder de titel „Opglabbeekse elfde september“: „Gefusilleerd na een aanslag van verzetsstrijders op terugtrekkende … Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.
Wolfs, Jean Martin August Jean	∗ 1923-06-20 Maaseik † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - De bakker Jean Wolfs woonde in Maaseik. Zoon van de mijnwerker Jules Leopold Henri Wolfs en Maria Hubertina Kelders. [2] Zijn ouders hebben allebei dezelfde achternaam als de ouders van Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-
Wolfs, Jules Leopold August Jules	∗ 1923-04-29 Maaseik † 1944-09-12 Heer	- België - Geheim Leger (B) - Heer - Jules Wolfs woonde in Maaseik. Zoon van de werkman Jean Herman François Wolfs en Juliana Gerardina Kelders. [2] Zijn ouders hebben allebei dezelfde achternaam als de ouders van Deze persoon staat (nog?) niet op de muren van de kapel.-